Spis treści
- Wprowadzenie
- Przesłanki i okres zawieszenia działalności
- Zalety zawieszenia działalności
- Wady zawieszenia działalności gospodarczej
Wprowadzenie
Zawieszenie z jednej strony pozwala w każdej chwili działalność gospodarczą podjąć, bez konieczności jej ponownej rejestracji. Z drugiej natomiast zmniejsza bieżące obciążenia wynikające z braku aktywnego prowadzenia przedsiębiorstwa. Pamiętać jednak należy, że podjęcie decyzji o zawieszeniu działalności wiąże się z koniecznością spełnienia szeregu przesłanek, co ma istotne znaczenie dla skuteczności formalnoprawnej takiego działania.
Przesłanki i okres zawieszenia działalności
Zasady zawieszania oraz ponownego wszczęcia („odwieszenia”) działalności gospodarczej regulują przepisy Ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. 2023 r., poz. 221). Podstawowym warunkiem, zgodnie z art. 22 ust 1 Prawa przedsiębiorców, jest brak u przedsiębiorcy zatrudnionych pracowników. Wyjątek w tym zakresie dotyczy pracowników przebywających na m.in. urlopach macierzyńskich, wychowawczych itp. (art. 22 ust 2 Prawa przedsiębiorców). Przy czym zawieszenie dotyczyć może zarówno podmiotów wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), jak też spółek i innych jednostek gospodarczych uwidocznionych w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS).
Co ciekawe, w zależności od formy prawnej, ustawodawca zróżnicował okresy, na które działalność gospodarcza może być zawieszona. W przypadku przedsiębiorców wpisanych do CEIDG jest to czas nieoznaczony lub oznaczony, nie krótszy niż 30 dni. Podmioty ewidencjonowane w KRSie mogą zawiesić działalność na okres od 30 dni do 24 miesięcy. Tym samym np. spółka z o.o. nie może zawiesić prowadzonej działalności gospodarczej na czas nieoznaczony. W praktyce skutkować to będzie np. koniecznością podejmowania i zawieszania takiej działalności co dwa lata.
Szczególnym przypadkiem jest art. 36aa Ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. 2022 r., poz. 1009 ze zm.). Zgodnie z jego treścią osoba sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem, która prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą przez okres co najmniej 6 miesięcy, może zawiesić wykonywanie tej działalności na okres do 3 lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia, a w przypadku dziecka, które z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wymaga osobistej opieki osoby prowadzącej działalność gospodarczą, na okres do 6 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.
W tym miejscu warto zwrócić uwagę, że praktyka podkreśla fakt pozostawania przedsiębiorcą przez podmiot, który taką działalność zawiesił - np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (dalej: WSA) w Poznaniu z dnia 25 maja 2017 r. o sygn. akt. III SA/Po 150/17. Co więcej, zawieszenie musi być nie tylko związane ze złożeniem określonej informacji do właściwego rejestru (CEIDG, KRS) ze wskazaniem okresu, na który doszło do zawieszenia, ale też faktycznym zaprzestaniem prowadzenia działalności. Złożenie wniosku o zawieszenie, z jednoczesnym faktycznym prowadzenie działalności, traktowane jest jako wadliwe i nie niesie ze sobą korzystnych dla przedsiębiorcy skutków (wyrok WSA w Warszawie z dnia 21 czerwca 2016 r. o sygn. akt VI SA/Wa 843/15).
Zalety zawieszenia działalności
Fakt niemożności prowadzenia przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej w okresie zawieszenie niesie ze sobą przede wszystkim wyłączenie obowiązku opłacania składek na szeroko rozumiane ubezpieczenie społeczne (w tym również zdrowotne, wypadkowe itd.). Wprost wskazuje na to treść art. 13 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który wyłącza okres zawieszenia jako podstawę do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi. Warto w tym miejscu podkreślić, że wprawdzie zawieszenie odnosić się może do spółki (np. komandytowej), ale brak obowiązku zapłaty składek dotyczyć będzie wspólników. To oni bowiem podlegają takiemu ubezpieczeniu, a nie spółka.
W podatku dochodowym zawieszony przedsiębiorca nie płaci zaliczek na podatek dochodowy. Wynika to z założenia o niemożności prowadzenia działalności gospodarczej w tym okresie. Warto jednak zwrócić uwagę na treść art. 25 ust 2 Prawa przedsiębiorców, gdzie od tego zakazu ustawodawca wprowadził szereg wyjątków. Jednym z nich jest możliwość dokonywania w okresie zawieszenia sprzedaży własnych środków trwałych i wyposażenia. Tym samym podatnik może dokonać zbycia np. posiadanej nieruchomości i to skutkować będzie to opodatkowaniem takiej transakcji. W konsekwencji zaliczka na podatek, a następnie deklaracja roczna, powinna być odpowiednio rozliczona i złożona.
Wyjątkiem od powyższej zasady jest zapłata składki na ubezpieczenie zdrowotne w sytuacji, gdy składka ta jest uzależniona od dochodu lub przychodu. Dotyczy to zatem osób fizycznych opodatkowanych podatkiem dochodowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Zmiany wprowadzone tzw. Nowym Ładem z początkiem stycznia 2022 r. określiły w art. 81 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. 2022, poz. 2561 ze zm.) zasady obliczania podstawy wymiaru składki zdrowotnej uzależnionej od dochodu (w tym przychodu). Treść art. 81 ust 2zd w/w ustawy wskazuje, że ilekroć jest mowa o określeniu podstawy do naliczania składki zdrowotnej, nie uwzględnia się przychodów osiągniętych i kosztów poniesionych w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej. Jest to o tyle intrygujące, że treść tego przepisu wyłącza opodatkowanie składką zdrowotną sprzedaży nieruchomości jako środka trwałego tylko ze względu na fakt, że do takiej transakcji doszło w okresie zawieszenia. Tym samym podatnicy, którzy spełniają warunki do zawieszenia działalności gospodarczej, mogą celowo podejmować taką decyzję tylko po to, aby dokonując takiej transakcji nie odprowadzać składki zdrowotnej.
Wady zawieszenia działalności gospodarczej
Wydawać by się mogło, że zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej, minimalizując obciążenia publicznoprawne, jest zawsze korzystnym rozwiązaniem. Problem mogą mieć jednak czynni podatnicy podatku VAT, którzy planują podjęcie takiej decyzji. Zgodnie z art. 96 ust 9a pkt 1 Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. 2022, poz. 931 ze zm.) organ podatkowy wykreśla z rejestru czynnych podatników tego podatku podmiot, który zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów Prawa przedsiębiorców na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy. Wprawdzie podmiot może przed dniem, z którym doszło do zawieszenia lub dokonał on sprzedaży, poinformować organ podatkowy o zamiarze wykonywania czynności opodatkowanych (np. zbywania wyposażenia swojej działalności), aczkolwiek po pierwsze - musi o tym pamiętać, a po drugie – monitorować, czy w okresie dokonywania sprzedaży (wystawiania faktur) widnieje wciąż w rejestrze czynnych podatników podatku VAT. Praktyka pokazuje, że zarówno przepływ informacji pomiędzy podatnikami i organami podatkowymi, jak też szybkość aktualizacji danych w publicznych rejestrach czynnych podatników podatku VAT, niesie często ze sobą kłopoty u tych przedsiębiorców, którzy odliczają podatek naliczony z faktur otrzymanych od podmiotów „zawieszonych”.
Rekomendacje PITax.pl Łatwe podatki
Rozwiązanie, jakim jest zawieszenie działalności gospodarczej, wprowadzono celem minimalizacji obciążeń publicznoprawnych dla tych przedsiębiorców, którzy z różnych powodów nie mogą czasowo zarobkować. Jak pokazują zaprezentowane powyżej przepisy, muszą oni spełniać jednak szereg warunków, aby takie zawieszenie było skuteczne. Ryzyko, które wiąże się z brakiem prawidłowego – w sensie formalnoprawnym – zawieszenia działalności to przede wszystkim obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne nawet wówczas, gdy przedsiębiorca nie uzyskuje żadnych dochodów lub przychodów. Dodatkowo pojawić się mogą problemy w podatku VAT. Łącznie uzasadnia to twierdzenie, że wprawdzie zawieszenie może być dobrym rozwiązaniem, ale należy najpierw szczegółowo przeanalizować przepisy, czy akurat w naszym przypadku powinniśmy z niego skorzystać.
pomoc@pitax.pl