Spis treści
- Wyłączenie darowizn z katalogu kosztów uzyskania przychodów
- Uwzględnienie produktów pierwszej potrzeby dla Ukrainy w kosztach
- Przedsiębiorcy oczekują na stanowisko Ministerstwa Finansów
Wyłączenie darowizn z katalogu kosztów uzyskania przychodów
Zasadą jest, iż do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć te wydatki, które są:
- poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub
- zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.
Jednakże zarówno ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT) , jak i ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o CIT) zawierają katalog wydatków, których nie można zaliczyć do kosztów przedsiębiorcy. Wskazane ustawy jednoznacznie wykluczają możliwość ujęcia w kosztach uzyskania przychodów darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy o CIT. Wyjątek stanowią wyłącznie nakłady poniesione na wytworzenie większości produktów spożywczych, przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego. W takim wypadku przekazane artykuły spożywcze muszą zostać przeznaczone wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje. Brak możliwości pomniejszenia podstawy opodatkowania o wartość nakładów poniesionych na darowizny dotyczy zarówno środków finansowych, jak i rzeczowych.
Uwzględnienie produktów pierwszej potrzeby dla Ukrainy w kosztach
W pomoc na rzecz Ukrainy i Ukraińców zaangażowało się bardzo dużo naszych rodaków. Większość z nich skupiła się jednak na przekazywaniu produktów spożywczych dla uchodźców. W niektórych regionach Polski doprowadziło to do sytuacji, gdzie jest znaczący niedobór takich produktów jak leki, odzież itp. przy jednoczesnej nadwyżce pożywienia dla przyjeżdżających Ukraińców. W związku z tym, działania zmierzające do wsparcia Ukrainy i ich obywateli powinny być skoncentrowane w ściśle określonych obszarach.
Za sprawą wyżej przywołanego wykluczenia z katalogu kosztów uzyskania przychodów duża część z tych wydatków nie będzie mogła pomniejszyć podstawy opodatkowania przedsiębiorców. W tym miejscu należy jednak przypomnieć, że zgodnie z generalną regułą kosztami mogą być nakłady poniesione na zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów.
Jeszcze przed dniem 24 lutego 2022 r. do Polski przyjechało wielu obywateli Ukrainy, którzy w znaczącym stopniu zasilili nasz rynek pracy. Na chwilę obecną wielu pracowników będących cudzoziemcami wyrusza w stronę ojczyzny, aby bronić swojego kraju przed inwazją ze strony Rosji. W zaistniałej sytuacji przedsiębiorca staje w obliczu konieczności wypełnienia chwilowych braków kadrowych, jednakże wiele wydatków z tym związanych jest możliwych do zaliczenia w kosztach uzyskania jego przychodów i nie budzi większych wątpliwości interpretacyjnych.
Problem pojawia się jednak, gdy przedsiębiorcy starają się wesprzeć swoich pracowników wracających do Ukrainy, zaopatrując ich w leki, odzież czy niekiedy nawet w kamizelki kuloodporne i inne towary pierwszej potrzeby. W tym miejscu należy jednak zaznaczyć, iż mimo nieodpłatnego charakteru świadczenia, który wypełnia definicję darowizny po myśli art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, to wyżej wskazane wydatki związane ze wsparciem pracowników wracających do ojczyzny nie powinny być kwalifikowane jako darowizna i ofiary wszelkiego rodzaju, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy o CIT. Uwzględniając bowiem całą konstrukcję językową przepisu, należy zwrócić uwagę, że wskazane regulacje wiążą niemożność uznania danych wydatków - darowizn oraz ofiar - jako koszt z uwagi na ich charytatywne przeznaczenie. Wynika to z tego, że wszelkiego rodzaju datki związane z pomocą np. uchodźcom mogą stanowić element odliczenia od podstawy opodatkowania w wysokości 6% dochodu bądź przychodu osiąganego przez osoby fizyczne (art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT), o czym szerzej pisaliśmy w artykule odliczenie od podatku darowizny na pomoc Ukrainie.
Może to prowadzić do wniosku, że wydatki poniesione przez pracodawcę wspierającego swoich pracowników w zmaganiach na Ukrainie nie podlegają pod kategorię wydatków wyłączonych jako darowizny czy ofiary, a stanowią przejaw działań zmierzających do zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Ponadto, jak wskazaliśmy powyżej, nie sposób uznać, aby wsparcie takich pracowników stanowiło świadczenie nieodpłatne w rozumieniu art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, gdyż obrona Ukrainy leży w interesie Polski. Tocząca się wojna na Ukrainie jest realnym zagrożeniem dla źródeł przychodów polskich przedsiębiorców, co przemawia za uznaniem ich wydatków jako przejaw świadczenia wzajemnego prowadzącego do zabezpieczenia tychże źródeł, wypełniając definicję kosztów zawartą w art. 22 ust. 1 ustawy o PIT.
Przedsiębiorcy oczekują na stanowisko Ministerstwa Finansów
Toczący się konflikt zbrojny poprzedzała globalna pandemia, która spotkała się z wprowadzeniem do polskiego porządku prawnego przepisów szczególnych dotyczących rozliczania wydatków z nią związanych. Dla przypomnienia wskazujemy, że w szeregu preferencji podatkowych wprowadzonych w związku ze stanem zagrożenia epidemicznego znalazła się między innymi możliwość odliczenia 100% wydatków poniesionych w związku z darowizną na pomoc walki z pandemią. Na chwilę sporządzenia niniejszego artykułu brak jest stanowiska Ministerstwa Finansów, co do wprowadzenia analogicznych regulacji w związku z wydatkami na pomoc Ukrainie.
pomoc@pitax.pl