Exit tax, czyli podatek od wyjścia – zasady funkcjonowania w PIT

Spis treści

1. Przedmiot opodatkowania podatku od wyjścia
2. Ustalenie dochodu z niezrealizowanych zysków
3. Deklaracja podatkowa exit tax
4. Deklaracja roczna przewidziana dla podatków od dochodów z niezrealizowanych zysków to PIT-NZ

Przedmiot opodatkowania podatku od wyjścia

Dochód z niezrealizowanych zysków stanowi osobne źródło przychodów określone w ustawie PIT.

Zakres opodatkowania podatku exit tax został określony w art. 30da ustawy PIT, gdzie możemy przeczytać, że opodatkowaniu podlega:

1. przeniesienie składnika majątku poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w wyniku którego Rzeczpospolita Polska traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia tego składnika majątku, przy czym przenoszony składnik majątku pozostaje własnością tego samego podmiotu;
2. zmiana rezydencji podatkowej przez podatnika podlegającego w Rzeczypospolitej Polskiej nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, w wyniku której Rzeczpospolita Polska traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia składnika majątku będącego własnością tego podatnika, w związku z przeniesieniem jego miejsca zamieszkania do innego państwa.

Jak zatem widać z przedstawionej definicji, przedmiotem opodatkowania podatkiem od wyjścia są stany faktyczne, które polegają albo na przeniesieniu określonego składnika poza terytorium RP, albo na zmianie rezydencji podatkowej.

Dodatkowo w obu powyższych przypadkach polski fiskus musi utracić prawo do opodatkowania dochodów z potencjalnego zbycia składnika majątku stanowiącego własność podatnika. Podkreślmy, że dla wystąpienia obowiązku podatkowego nie jest konieczne faktyczne dokonanie sprzedaży. Dlatego też podatek określany jest jako opodatkowanie dochodu z niezrealizowanych zysków.

To oznacza, że podatek exit tax nie dotyczy składników majątku, które po zmianie rezydencji podatkowej pozostają związane z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zmiana rezydencji podatkowej to zdarzenie, które może dotyczyć każdego podatnika, a więc również osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Czy to zatem oznacza, że każdy składnik majątku będzie objęty opodatkowaniem?

Dalszy przepis precyzuje, że w przypadku majątku osobistego opodatkowaniu podlegają tylko następujące składniki: ogół praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną, udziały w spółce, akcje i inne papiery wartościowe, pochodne instrumenty finansowe oraz tytuły uczestnictwa w funduszach kapitałowych. W przypadku majątku osobistego dodatkowym warunkiem opodatkowania jest miejsce zamieszkania na terytorium Polski przez co najmniej pięć lat łącznie w dziesięcioletnim okresie poprzedzającym dzień zmiany rezydencji podatkowej.

Exit tax dotyczy sytuacji, w których podatnik zmienia swoją rezydencję podatkową lub też przenosi składnik majątku za granicę, co w konsekwencji powoduje utratę przez RP prawa do opodatkowania dochodu ze sprzedaży takich składników.

Ustalenie dochodu z niezrealizowanych zysków

W przypadku podatku exit tax opodatkowaniu podlega dochód, dlatego też ustalić należy, w jaki sposób podatnik powinien ów dochód obliczyć.

Przepisy wskazują, że dochód z niezrealizowanych zysków stanowi nadwyżka wartości rynkowej składnika majątku ponad jego wartość podatkową.

Wartość rynkową określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia.

Natomiast wartość podatkową składnika majątku stanowi wartość, niezaliczona uprzednio do kosztów uzyskania przychodów w jakiejkolwiek formie, jaka zostałaby przyjęta przez podatnika za koszt uzyskania przychodów, gdyby składnik ten został przez niego odpłatnie zbyty.

Przykład

Przedsiębiorca posiada maszynę produkcyjną o wartości 10 000 000 zł. Maszyna to była amortyzowana i w kosztach uzyskania przychodu ujęto 1 mln zł. W konsekwencji pozostała niezaliczona do kosztów wartość podatkowa to 9 mln zł. Wartość rynkowa maszyny to 16 mln zł. Podatnik przeniósł siedzibę działalności gospodarczej za granicę wraz z całym majątkiem, w tym z opisaną maszyną. To oznacza, że podstawa opodatkowania podatku od dochodu z niezrealizowanych zysków wynosi 7 mln zł.

Ustawodawca przewidział dwie stawki podatkowe dla dochodów z niezrealizowanych zysków:

• 19% podstawy opodatkowania – gdy ustalana jest wartość podatkowa składnika majątku;
• 3% podstawy opodatkowania – gdy nie ustala się wartości podatkowej składnika majątku.

To oznacza, że w opisanym przykładzie zastosowanie znajdzie stawka 19%.

Istotna jest także treść art. 30db ustawy PIT, który podaje, że nie ustala się dochodu z niezrealizowanych zysków, jeżeli łączna wartość rynkowa przenoszonych składników majątku nie przekracza kwoty 4 000 000 zł. Zwróćmy uwagę, że chodzi o łączną wartość rynkową, a nie o różnicę pomiędzy wartością rynkową a podatkową

Podstawą opodatkowania podatkiem exit tax jest nadwyżka wartości rynkowej nad wartością podatkową danego składnika majątku. Podatek występuje wyłącznie, jeżeli łączna wartość rynkowa przenoszonych składników przekracza 4 mln zł.

Deklaracja podatkowa exit tax

W zakresie deklaracji podatkowych wskazać należy, że podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym deklaracje PIT-NZ o wysokości dochodu z niezrealizowanych zysków do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym łączna wartość rynkowa przenoszonych składników majątku przekroczyła kwotę 4 000 000 zł oraz w tym terminie wpłacić podatek należny.

W zakresie terminu płatności podatku należy jednak wskazać na treść rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 grudnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przedłużenia terminu do wpłaty przez podatników podatku dochodowego od osób fizycznych podatku należnego od dochodów z niezrealizowanych zysków, na mocy którego przesunięto termin płatności podatku do:

• 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik utracił składnik majątku będący przedmiotem opodatkowania tym podatkiem – gdy utrata tego składnika majątku nastąpiła przed dniem 1 grudnia 2023 r.,
• dnia 31 grudnia 2023 r. – w pozostałych przypadkach.

W tym miejscu warto także dodać, że opodatkowaniu podatkiem exit tax nie podlegają składniki majątku czasowo przeniesione poza terytorium Polski (na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy).

W takim przypadku podatnik ma obowiązek dołączyć do zeznania rocznego załącznik PIT/PM określający wartość rynkową składników majątku tymczasowo przeniesionych w roku podatkowym, za który jest składane zeznanie, oraz przewidywany termin przeniesienia ich z powrotem na terytorium RP.

Deklaracja roczna przewidziana dla podatków od dochodów z niezrealizowanych zysków to PIT-NZ

Podatek od wyjścia jest bardzo kontrowersyjnym zobowiązaniem podatkowym. W założeniu polskiego ustawodawcy ma on zapobiegać uchylaniu się od opodatkowania w RP poprzez „ucieczkę” do krajów oferujących korzystniejsze rozwiązania podatkowe. W kontekście sytuacji podatników warto pamiętać, że zobowiązanie to będzie dotyczyć wyłącznie tych składników majątkowych, których suma rynkowa przekracza 4 000 000 zł.