Dokonanie darowizny a podatek. Kiedy możemy odliczyć darowiznę?

Spis treści

1. Przywilej podatkowy płynący z udzielania darowizn
2. Czym są cele pożytku publicznego?
3. Aby móc odliczyć darowiznę od dochodu można ją przekazać:
4. Nie można odliczyć darowizny przekazanej na rzecz:
5. Odliczenie darowizny od podatku
6. Szczegóły przywileju odliczania darowizn od podatku
7. Jak odliczyć darowiznę w rocznym rozliczeniu PIT? 

Przywilej podatkowy płynący z udzielania darowizn

Będąc filantropem można liczyć na ulgi podatkowe. Ponieważ przekazane darowizny na cele kultu religijnego, na działalność charytatywno-opiekuńczą Kościoła oraz na cele pożytku publicznego można odliczyć od podatku. Nie odliczymy natomiast darowizny przekazanej osobie fizycznej.

Odliczenie z tytułu darowizny na cele pożytku publicznego, na cele kultu religijnego wraz z oddaniem krwi nie może przekroczyć łącznie 6% naszych dochodów. Natomiast darowizna na działalność charytatywno-opiekuńczą Kościoła jest nielimitowana. Możemy odliczyć od dochodu pełną kwotę przekazanej darowizny.

Czym są cele pożytku publicznego?

Jedną z darowizn, którą można odliczyć od dochodu jest darowizna na cele pożytku publicznego (tzw. sfera zadań publicznych). Są one określone w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Należą do nich:

• pomoc społeczna, w tym pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób; 

• zapewnienie zorganizowanej opieki byłym żołnierzom zawodowym, którzy uzyskali uprawnienie do emerytury wojskowej lub wojskowej renty inwalidzkiej, inwalidom wojennym i wojskowym oraz kombatantom;

• działalność charytatywna;

• podtrzymywanie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;

• działalność na rzecz mniejszości narodowych;

• ochrona i promocja zdrowia;

• działanie na rzecz osób niepełnosprawnych;

• promocja zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy;

• upowszechnianie i ochrona praw kobiet oraz działalność na rzecz równych praw kobiet
  i mężczyzn;

• działalność wspomagająca rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;

• działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych;

• nauka, edukacja, oświata i wychowanie;

• krajoznawstwo oraz wypoczynek dzieci i młodzieży;

• kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i tradycji;

• upowszechnianie kultury fizycznej i sportu;

• ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego;

• porządek i bezpieczeństwo publiczne oraz przeciwdziałanie patologiom społecznym;

• upowszechnianie wiedzy i umiejętności na rzecz obronności państwa;

• upowszechnianie i ochrona wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich,
  a także działania wspomagające rozwój demokracji;

• ratownictwo i ochrona ludności;

• pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnychw kraju i za granicą;

• upowszechnianie i ochrona praw konsumentów;

• działania na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami;

• promocja i organizacja wolontariatu;

• działalność wspomagająca technicznie, szkoleniowo, informacyjnie lub finansowo organizacje pożytku publicznego, w zakresie określonym wyżej.

Aby móc odliczyć darowiznę od dochodu można ją przekazać:

• organizacjom pozarządowym, niebędącym jednostkami sektora finansów publicznych,
  w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, i nie działającymi w celu osiągnięcia zysku;

• osobom prawnym lub jednostkom nie posiadającym osobowości prawnej utworzonym
  na podstawie przepisów ustaw (w tym fundacje i stowarzyszenia);

• osobom prawnym i jednostkom organizacyjnym działającym na podstawie przepisów
  o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia
  i wyznania. Warunkiem jest, by ich cele statutowe obejmowały prowadzenie działalności pożytku publicznego;

• stowarzyszeniom jednostek samorządu terytorialnego;

• od 2007 r. – organizacjom zagranicznym uznanym za równoważne organizacje określone w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzące działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizujące te cele.

Nie można odliczyć darowizny przekazanej na rzecz:

• partii politycznych i fundacji utworzonych przez te partie;

• związków zawodowych i organizacji pracodawców;

• samorządów zawodowych;

• jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych – w tym fundacji, których jedynym fundatorem jest Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej albo majątek tej fundacji nie jest w całości mieniem państwowym, mieniem komunalnym lub mieniem pochodzącym z finansowania środkami publicznymi w rozumieniu ustawy o finansach publicznych lub fundacja prowadzi działalność statutową w zakresie nauki, w szczególności na rzecz nauki;

• spółek działających na podstawie przepisów o kulturze fizycznej;

• osobom fizycznym;

• osobom prawnym oraz jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej, prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego,
  a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali, lub handlu tymi wyrobami.

Odliczenie darowizny od podatku

Z takiego odliczenia skorzystają tylko osoby rozliczające się według zasad ogólnych (stawka 12% do dochodu nieprzekraczającego kwotę w 120 000 zł oraz 32% do nadwyżki ponad tę wartość) oraz ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Darowizny nie odliczą natomiast przedsiębiorcy, którzy wybrali opodatkowanie podatkiem liniowym (stawka 19%) lub kartą podatkową.

Korzystanie z odliczeń darowizn jest przywilejem podatkowym, zostało więc obwarowane koniecznością spełnienia ustawowych warunków. 

Szczegóły przywileju odliczania darowizn od podatku

Istotny jest moment dokonania darowizny. Aby darowizna podlegała odliczeniu od dochodu, nie może zostać przekazana przez podatnika w dowolnym terminie. W zeznaniu rocznym podatnik może odliczyć jedynie darowiznę dokonaną w roku podatkowym, za który składane jest zeznanie. Tym samym w zeznaniu za 2024 r. odliczeniu podlegają darowizny przekazane w okresie od 1 stycznia 2024 r. do 31 grudnia 2024 r. Jeżeli podatnik nie osiągnął w 2024 r. dochodu lub wysokość dochodu (przychodu) nie pozwala na odliczenie darowizny w pełnej dopuszczalnej wysokości, odliczenia darowizny lub jej części nie można dokonać w latach następnych.

Podatnik może odliczyć od dochodu darowizny przekazane na cele wymienione w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie tj. pomocy społecznej, działalności charytatywnej, ochrony i promocji zdrowia, działań na rzecz osób niepełnosprawnych, nauki, edukacji, oświaty i wychowania, kultury, sztuki, upowszechniania kultury fizycznej i sportu.

Nie każda darowizna pozwoli na zmniejszenie dochodu do opodatkowania. Konieczne jest przekazanie darowizny organizacji realizującej cele pożytku publicznego (organizacja o której mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie – są tam wymienione np. fundacje, stowarzyszenia, spółdzielnie socjalne, szkoły publiczne, kluby sportowe). Organizacja ta powinna realizować cele społeczne, wskazane w art. 4 ww. ustawy. Odliczyć można jednak także wpłaty celowe, tzn. takie w których wskazana została konkretna osoba, której ma być udzielona pomoc za pośrednictwem wybranej organizacji. Nie można natomiast odliczyć darowizny przekazanej bezpośrednio wybranej osobie.

Odliczeniu od dochodu przysługuje także dla darowizn na rzecz równoważnych organizacji określonych w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego, obowiązujących w innym niż Polska państwie UE lub innym państwie należącym do EOG, prowadzących taką działalność i realizujących te cele.

Oddzielną kategorię stanowią darowizny przekazane na cele kościelne (kultu religijnego lub cele charytatywno-opiekuńcze danego kościoła), czy też darowizny na cele honorowego krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi zgodnie z art. 6 ustawy o publicznej służbie krwi, w wysokości ekwiwalentu pieniężnego za pobraną krew. Do odliczenia uprawnia jedynie darowizna krwi. Z „ulgi na krew” nie skorzystają więc ci, którzy za przekazanie krwi pobrali pieniądze.

Ustawa przewiduje górny limit możliwych odliczeń. Odliczyć można nawet 100% przekazanej kwoty (lub wartości w przypadku darowizn rzeczowych), trzeba jednak pamiętać, że wysokość odliczenia nie może przekroczyć 6% osiągniętego w danym roku dochodu (przychodu), co wynika z art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT. Oznacza to, że dokonując nawet kilku darowizn podatnicy i tak nie odliczą więcej niż wskazane 6%.

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku darowizny na cele charytatywno-opiekuńcze kościoła – limit 6% rocznego dochodu nie obowiązuje, podatnik może więc odliczyć nawet 100% dochodu. Do celów charytatywno-opiekuńczych zalicza się pomoc potrzebującym (np. ubogim czy pokrzywdzonym w wyniku klęsk żywiołowych) przekazaną za pośrednictwem tzw. kościelnych osób prawnych. Są to m. in. metropolie, diecezje, parafie, Caritas.

Natomiast darowizny przekazywane na cele kultu religijnego podatnik może odliczyć od przychodu tylko w wysokości nieprzekraczającej 6% dochodu (przychodu).

Forma przekazanej darowizny nie ma większego znaczenia. Mogą to być pieniądze albo darowizna rzeczowa. W przypadku darowizn rzeczowych pod uwagę bierze się pełną jej wartość, czyli także z podatkiem VAT (cena netto podwyższona o nadwyżkę VAT, która nie została odliczona w działalność podatnika).

Wszystkie darowizny powinny zostać udokumentowane. W przypadku wsparcia pieniężnego należy zachować dowód wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego. Gdy udzielamy wsparcia rzeczowego pamiętajmy o oświadczeniu lub umowie, w których wskazane zostaną nasze a także obdarowanego, wartość przekazanej darowizny oraz oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu. Zebranej dokumentacji nie musimy składać razem z PIT.

Warunkiem dodatkowym skorzystania z wyłączenia z podstawy opodatkowania darowizny przekazanej na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą jest przedstawienie darczyńcy przez kościelną osobę prawną – w okresie dwóch lat od dnia przekazania darowizny – sprawozdania o przeznaczeniu jej na tę właśnie działalność.

Darowizna na rzecz organizacji określonej w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Polska państwie UE lub innym państwie należącym do EOG powinna zostać dodatkowo udokumentowana oświadczeniem tej organizacji.

Jak odliczyć darowiznę w rocznym rozliczeniu PIT? 

Korzystający z odliczenia podatnik wykazuje w załączniku PIT/O dołączanego do zeznań PIT-28, PIT-36 i PIT-37 kwotę przekazanej darowizny, kwotę dokonanego odliczenia oraz dane pozwalające na identyfikację obdarowanego, a w szczególności jego nazwę i adres.

Warto tutaj zauważyć, że korzystanie z odliczenia darowizny nie ma nic wspólnego z przekazywaniem 1,5% podatku PIT na rzecz OPP. 

Więcej o szczegółach rozliczenia darowizny w ramach PIT dowiesz się z artykułu sporządzonego w kontekście pomocy Ukrainie i jej obywatelom:

Odliczenie od podatku darowizny na pomoc Ukrainie.