Spis treści
- Dotychczasowe stanowisko
- Objaśnienia Ministra Finansów
- Projekt rozporządzenia
- Szczepienia w pakietach medycznych
- Termin i sposób rozliczenia
- Podsumowanie
Dotychczasowe stanowisko
Interpretacje indywidualne wydawane do początku 2020 r. zgodnie stanowiły, że sfinansowane przez pracodawcę szczepienia pracowników na grypę są dla nich przychodem podatkowym. Tym samym pracodawca jako płatnik powinien pobrać z tego tytułu podatek, liczony od wartości zakupionej szczepionki. Odnosi się to również do zwiększonej podstawy na potrzeby odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne.
Wyjątkiem są osoby narażone na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych, które zgodnie z art. 20 ustawy z 5 rudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tj. Dz. U. 2020, poz. 1845 ze zm.) i rozporządzeniem wydanym na podstawie tego przepisu muszą być zaszczepione, a koszty takich zabiegów ponosi pracodawca. W takim przypadku nie powstaje przychód podatkowy u pracownika.
Objaśnienia Ministra Finansów
Pojawienie się epidemii COVID-19 w początkowym okresie nie doprowadziło do zmiany prezentowanego stanowiska. Dopiero objaśnienia Ministra Finansów wydane 12 lipca 2020 r. w sprawie nowych preferencji stosowanych w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19 odniosły się pośrednio do tego zagadnienia.
W rozdziale 6 dotyczącym podatkowych skutków wydatków i świadczeń „okołoepidemicznych” wskazano wprawdzie, że wydatki takie nie doczekały się szczególnej regulacji, niemniej jednak należy do nich stosować kryteria określone wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2014 r. (K 7/13).
W treści tego orzeczenia sformułowano trzy przesłanki do uznania nieodpłatnego świadczenia za przychód pracownika:
- zostało ono spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie);
- zostało spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosło mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść;
- ma ono wymierną wartość przypisaną indywidualnemu pracownikowi (świadczenie nie jest dostępne w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).
W szczególności zwrócić uwagę należy na przesłankę drugą, którą wprost można odnieść do wydatków na szczepienie przeciwko grypie w obecnym czasie.
Epidemia COVID-19 wymusiła na pracodawcach podejmowanie działań mających na celu zmniejszenie ewentualnego ryzyka zachorowania pracownika, a niewątpliwie szczepiona przeciwko grypie jest takim działaniem. Tym bardziej że dane publikowane przez ministerstwo zdrowia jednoznaczne wskazują na większy udział przypadków śmiertelnych w grupach osób chorujących na różne choroby (współistniejące), a nie tylko wywołane wirusem SARS-CoV-2.
Pomimo braku jednoznacznego stanowiska w treści objaśnień, można było przyjąć, że szczepienia przeciwko grypie powinny być zwolnione z opodatkowania. Minister wskazał bowiem, że „dostarczenie środków ochronnych, czy wykonywanie testów zapobiega niekontrolowanemu rozprzestrzeniania się choroby, niweluje niepożądaną przez każdego pracodawcę absencję pracowników i jest istotne dla terminowego wywiązania się pracodawcy z zawartych kontraktów”. Czy zatem obecnie wydanie rozporządzenia w tym zakresie jest niezbędne?
Projekt rozporządzenia
Od momentu opublikowania objaśnień, ministerstwo wielokrotnie, w sposób sprzeczny, wypowiadało się co do istnienia obowiązku rozpoznania przychodu po stronie pracownika w związku ze sfinansowaniem przez pracodawcę szczepień na grypę.
Obecnie trwają pracę nad rozporządzeniem Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej (projekt z dnia 13 października 2020 r.) w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od wartości nieodpłatnych świadczeń z tytułu szczepień ochronnych przeciw grypie.
Ten akt prawny odnosić się ma do szczepień, które zostały sfinansowane osobom uzyskującym przychody rozliczane na podstawie art. 12 Ustawy o PIT (stosunek służbowy, pracy i pochodne), art. 13 – a zatem zarówno podatnikom wykonującym umowy zlecenia, jak i o dzieło, a także np. członkom zarządu spółek kapitałowych, oraz osobom otrzymującym świadczenia opodatkowane na podstawie art. 20 ust 1 tej ustawy (np. zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, stypendia i in.).
Szczepienia w pakietach medycznych
Wartość zwolnienia nie została określona kwotowo i obejmuje koszt badania kwalifikacyjnego, szczepionki, przeprowadzenia szczepienia i konsultacji specjalistycznej. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy szczepienie wchodzi w skład pakietu usług medycznych, gdyż zaniechanie dotyczy wartości świadczenia nieprzekraczającego w roku podatkowym kwoty 100 zł.
Dla działów księgowości tych podatników, którzy wykupili i finansują pracownikom lub zleceniobiorcom abonamenty medyczne, oznaczać to będzie dodatkową pracę polegająca na zmniejszeniu o kwotę 100 zł wartości abonamentu doliczanego dotychczas do przychodu takiej osoby.
Termin i sposób rozliczenia
Zaniechanie ma obowiązywać od dnia następnego po dniu ogłoszenia rozporządzenia, aczkolwiek z mocą wsteczną od dnia 1 marca 2020 r. aż do końca miesiąca, w którym odwołano stan epidemii COVID-19.
O ile nie będzie to prowadziło do problemu w przypadku jednorazowego szczepienia w tym okresie, o tyle problem pojawia się przy pakietach medycznych. Rozporządzenie nie precyzuje, w którym miesiącu pracodawca powinien skorygować naliczany pracownikowi abonament. Przyjąć należałoby, że wybór pozostawiono pracodawcy. W sytuacji, gdy szczepienia już przeprowadzono, a przedsiębiorca odprowadził z tego tytułu podatek za swojego pracownika, nie dokonuje on korekty bieżącej, tylko ujmuje tę wartość zwolnienia w sporządzonej deklaracji PIT-11. Ostatecznie prawidłowe rozliczenie nastąpi w deklaracji rocznej takiego pracownika.
Minister w przypadku rozporządzenia posłużył się zaniechaniem poboru podatku z mocą wsteczną, co budzi istotne wątpliwości w świetle przepisów Ordynacji podatkowej. Jak sama nazwa wskazuje, instrument ten można stosować do podatków, a zatem świadczeń przyszłych, których termin płatności na moment wydania takiego rozporządzenia jeszcze nie nadszedł. W przypadku zaległości podatkowej Ordynacja podatkowa wprowadza jej umorzenie, które oparte jest o zupełnie inny tryb postępowania.
Przyjąć zatem należy, że takie rozporządzenie może być pułapką dla tych podatników, którzy już sfinansowali szczepienia przeciwko grypie, a nie rozliczyli z tego tytułu przychodu po stronie pracownika. W ich przypadku powstała zaległość podatkowa i formalnie nie powinna ona podlegać zaniechaniu poboru, tylko umorzeniu. Wydaje się jednak, że Ministerstwo Finansów nie po raz pierwszy przygotowuje rozporządzenie o zaniechaniu poboru z mocą wsteczną i na chwilę obecną nikomu to nie przeszkadza.
Podsumowanie
Analizując dotychczasowe działania organów podatkowych związane z obowiązkiem rozpoznania przychodu po stronie pracownika z tytułu sfinansowanych szczepień przeciwko grypie, zaskakujące jest z jednej strony oparcie się na przesłankach wzmiankowanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, a z drugiej odmawianie przedsiębiorcom zwolnienia.
Prawidłowa interpretacja tego orzeczenia w zupełności daje podstawy do twierdzenia o braku obowiązku rozliczenia takiego przychodu. Co więcej, czy wydanie rozporządzenia odwołującego się wyłącznie do szczepień przeciwko grypie powinno oznaczać, że wszelkiego rodzaju inne szczepienia przeciw wirusom powinny być przychodem? Obecnie działanie takie prowadzić może do jeszcze większej niepewności po stronie pracodawców.
pomoc@pitax.pl