Wprowadzenie „estońskiego CIT” w Polsce

Spis treści

1. Aktualna sytuacja
2. Nowy CIT
3. Estoński CIT – projekt nowelizacji ustawy o CIT
4. Kategoria ukrytych zysków
5. Podsumowanie

Aktualna sytuacja

Aktualnie podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) opłacany jest w formie zaliczek w terminach określonych w ustawie o CIT – są to zaliczki miesięczne albo kwartalne w zależności od rodzaju podatnika. W dalszej kolejności w terminie 3 miesięcy od zakończenia roku podatkowego podatnik ma obowiązek złożenia zeznania rocznego, w którym wykazuje wysokość dochodu lub straty za dany rok podatkowy. W tym też terminie podatnik powinien wpłacić należny podatek lub różnicę między należnym podatkiem wykazanym w zeznaniu a sumą zaliczek wpłaconych w okresie od początku roku.

Nowy CIT

Główną zasadą, którą niesie ze sobą estoński CIT, jest brak obowiązku zapłacenia podatku, dopóki zyski pozostają w posiadaniu osoby prawnej i nie trafiły np. do wspólników w formie dywidendy. Podstawową zaletą nowych rozwiązań będzie uproszczenie funkcjonujących dotąd procedur. W efekcie zmniejszą się koszty obsługi rachunkowej i administracyjnej podmiotów objętych podatkiem dochodowym od osób prawnych. Niewątpliwym celem takiego podejścia jest zachęcanie przedsiębiorców do pozostawiania kapitału w spółkach. Zgromadzony kapitał może stanowić inwestycję w rozwój danego podmiotu, poprawić jego wiarygodność finansową, zabezpieczyć na wypadek zmiany sytuacji gospodarczej. Modelowym przykładem takiej sytuacji jest aktualnie pandemia koronawirusa, która obnażyła słabość znacznej liczby polskich przedsiębiorstw – szczególnie ze względu na zasoby zgromadzonych oszczędności.

Proponowane zmiany mają także doprowadzić do wzmocnienia gospodarki ogólnokrajowej poprzez stymulowanie rozwoju firm, wzrost ich konkurencyjności i zwiększanie liczy pracowników. Jednocześnie mogą one także stanowić argument dla zagranicznych inwestorów rozważających wejście na polski rynek.

Estoński CIT – projekt nowelizacji ustawy o CIT

Projekt nowelizacji ustawy o CIT był do 23 sierpnia na etapie prekonsultacji. Jego podstawowym założeniem jest pakiet dwóch alternatywnych wariantów opodatkowania opartych na nowych zasadach: ryczałt od przychodów kapitałowych i specjalny fundusz inwestycyjny.

Ryczałt od dochodów spółek kapitałowych to system wiążący dochód do opodatkowania z kategoriami prawa bilansowego i niosący ze sobą znaczną modyfikację podstawowych zasad opodatkowania, które obowiązują w ustawie o podatki dochodowym od osób prawnych (modyfikacjom podlega moment powstania obowiązku podatkowego, stawki podatkowe, podstawa opodatkowania).

Z projektu przepisów wynika, że podmiot podlegający opodatkowaniu ryczałtem będzie zobowiązany do ponoszenia bezpośrednich nakładów inwestycyjnych w wysokości wyższej o 15% (nie mniejszej niż 20 tys. zł) w okresie dwóch następujących po sobie lat podatkowych opodatkowania ryczałtem lub o 33% (nie mniejszej niż 50 tys. zł) w okresie czterech lat podatkowych. Nakłady inwestycyjne będą mogły zawierać np. wydatki na nabycie nowych środków trwałych i wytworzenie środków trwałych.

Specjalny fundusz inwestycyjny jest rozwiązaniem, które umożliwi szybsze rozliczenie amortyzacji środków trwałych w kosztach podatkowych przy uwzględnieniu dotychczasowych zasad opodatkowania, obowiązujących w ustawie o podatku od osób prawnych.

Wybór jednego z powyższych rozwiązań będzie dobrowolny. Obowiązujące aktualnie rozwiązania podatkowe (wspieranie innowacyjności, niższa 9-procentowa stawka CIT) pozostaną wciąż dostępne dla podmiotów, które nie zostaną objęte ryczałtem.

Wśród komentarzy ekspertów przeważa opinia, że proponowane rozwiązania będą dostępne jedynie dla wąskiego kręgu podmiotów.

Kategoria ukrytych zysków

Warte bardziej szczegółowego rozważenia w zakresie proponowanego projektu jest zagadnienie właściwego przedmiotu opodatkowania w ramach ryczałtu od dochodów spółek kapitałowych. W rozwiązaniu z tym opierano się przede wszystkim na zagranicznych wzorcach. Zgodnie z nim (wg proponowanego art. 28m ustawy CIT) opodatkowaniu ryczałtem podlegać będzie dochód określony jako:

1. Zysk netto wypracowany w czasie opodatkowania ryczałtem w części, w jakiej zysk ten został przeznaczony uchwałą o podziale lub pokryciu wyniku finansowego netto: do wypłaty akcjonariuszom lub udziałowcom i na pokrycie strat zaistniałych w okresie poprzedzającym okres opodatkowania ryczałtem.
2. Wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą;
3. Ukryte zyski;
4. Sumy zysków netto wykazanych w każdym roku podatkowym opodatkowania ryczałtem w części, w jakiej te zyski nie zostały zyskami podzielonymi lub nie były przeznaczone na pokrycie straty w przypadku podatnika, który przestał podlegać opodatkowaniu ryczałtem;
5. Nadwyżki wartości rynkowej składników przejmowanego majątku lub wniesionego w drodze wkładu niepieniężnego ponad wartość podatkową tych składników w razie podziału, łączenia, przekształcenia podmiotów lub wniesienia w formie wkładu niepieniężnego przedsiębiorstwa czy też jego zorganizowanej części;
6. Wartości przychodów i kosztów podlegających zarachowaniu w roku podatkowym i uwzględnieniu w zysku   lub stracie netto, które nie zostały uwzględnione w tym zysku lub stracie (dochód z nieujawnionych operacji gospodarczych).

Zwrócenia baczniejszej uwagi wymaga kategoria ukrytych zysków. Ukryte zyski określono jako świadczenia pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne wykonane w związku z prawem do udziału w zysku inne niż podzielony zysk, których beneficjentem, bezpośrednio lub pośrednio, jest akcjonariusz albo udziałowiec   lub podmiot powiązany bezpośrednio, lub pośrednio z podatnikiem, lub z tym akcjonariuszem, albo udziałowcem.

Wymieniono także otwartą listę operacji, które spełniają powyższe warunki, np.: kwota pożyczki (kredytu) udzielonej przez podatnika akcjonariuszowi albo udziałowcowi lub podmiotowi powiązanemu z akcjonariuszem, albo udziałowcem oraz odsetki, prowizje, wynagrodzenia i opłaty od pożyczki (kredytu) udzielonej przez te podmioty podatnikowi, wypłacone z zysku wynagrodzenie z tytułu umorzenia udziału (akcji) lub ze zmniejszenia ich wartości czy darowizny, prezenty i ofiary wszelkiego rodzaju. Lista operacji jest otwarta, co oznacza, że w danej sytuacji działania na niej nieuwzględnione mogą także zostać uznane za ukryty zysk. Niewątpliwie jest to próba jak największego ograniczenia możliwości niepożądanych optymalizacji podatkowych.

Podsumowanie

Zaproponowany projekt estońskiego CIT w dużym zakresie ogranicza krąg ewentualnych beneficjentów, a podmioty które będą mogły skorzystać z nowych rozwiązań, będą zmuszone do uważnej analizy kategorii dochodów implikujących konieczność zapłaty podatku. Oznacza to, że proponowane rozwiązanie może mieć w efekcie minimalne znaczenie dla polskiego systemu podatkowego.

Źródło: Ministerstwo Finansów