Spis treści
Jaki jest wybór?
Podatnicy będący osobami fizycznymi, prowadzącymi działalność gospodarczą, mogą wybrać cztery formy opodatkowania uzyskiwanych dochodów lub przychodów. Pierwszą jest tzw. skala podatkowa (zasady ogólne), które z mocy prawa dotyczą każdego podmiotu rozpoczynającego działalność gospodarczą. A zatem wybór dotyczył będzie trzech pozostałych form: stawki 19%, popularnie określanej jako podatek liniowy, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (podatek przychodowy) oraz karty podatkowej. Ta ostatnia forma praktycznie już nie funkcjonuje w praktyce. Zmiany, które pojawiły się z początkiem 2022 r. (Nowy Ład 1.0.) wyłączyły prawo wyboru karty podatkowej dla nowych podatników. Tym samym nie będzie ona przedmiotem analizy, gdyż nie można zrezygnować z tej formy opodatkowania wstecz, a kontynuują jej rozliczanie tylko te osoby, które przed 2022 r. miały prawo korzystać z tego sposobu opodatkowania.
Zmiany w zakresie skali podatkowej, związane przede wszystkim z obniżeniem stawki podatku z 17% do 12% w pierwszym progu podatkowym oraz możliwością częściowego odliczenia od podstawy opodatkowania składki zdrowotnej w podatku liniowym i ryczałcie, wprowadzono z początkiem lipca 2022r., ale z mocą wsteczną od początku 2022 r. Była to ustawa określana jako Nowy Ład 2.0., tj. ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. 2022 r., poz. 1265. Przepisy te usunęły również możliwość rozliczania tzw. ulgi dla klasy średniej, co całkowicie zmieniło zasady opodatkowania działalności gospodarczej skalą podatkową. W konsekwencji ustawodawca wprowadził możliwość rezygnacji z rozliczania się podatkiem liniowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych za 2022 r. na rzecz wyboru skali podatkowej. Decyzję tą podatnicy mogą dokonać poprzez złożenie deklaracji rocznej, której forma determinować będzie sposób opodatkowana. Jeżeli np. podatnik objęty był stawką 19%, a złoży do końca kwietnia b.r. deklarację PIT-36 (opodatkowanie skalą), wówczas oznaczać to będzie zrzeczenie się podatku liniowego za 2022 r.
Rezygnacja z podatku liniowego
Artykuł 14 Nowego ładu 2.0. określa zasady rezygnacji ze stosowania stawki 19% w 2022 r. Złożenie formularza zeznania rocznego jest rozstrzygające. Dodatkowo ustawodawca wskazuje, że ewentualny wybór opodatkowania po jego złożeniu nie wywołuje skutków prawnych. Oznacza to, że np. omyłkowe złożenie deklaracji PIT-36L, odnoszącej się do podatku liniowego, uniemożliwiać będzie jej korektę i złożenie w to miejsce deklaracji PIT-36. Korekta wprawdzie będzie możliwa, ale nie może ona prowadzić do zmiany formy opodatkowania.
Podatnicy zatem muszą wnikliwie rozważyć i skalkulować przed złożeniem deklaracji rocznej, czy rezygnacja z tej formy opodatkowania będzie dla nich opłacalna, gdyż po tym terminie jakiekolwiek zmiany w tym zakresie będą bezskuteczne.
Zmiana formy opodatkowania za 2022 r. nie oznacza automatycznie, iż od początku 2023 r. podatnik kontynuuje opodatkowania wg. nowych zasad. Przepisy wprost wskazują, że ewentualny wybór nie dotyczy lat następnych (art. 14 ust 4 Nowego ładu 2.0.). Jeżeli zależy nam na kontynuowaniu rozliczeń wg. zmienionej formy opodatkowania, konieczne jest podjęcie kolejnej decyzji do dwudziestego lutego i dokonanie wyboru metody opodatkowania na 2023 r. oraz lata następne.
Rezygnacja z podatku zryczałtowanego
Podobnie jak przy stawce 19%, podatnicy mogą zrezygnować z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych na rzecz skali podatkowej. Aczkolwiek w tym zakresie ustawodawca wprowadził aż trzy możliwości:
- rezygnacja z tej formy opodatkowania za cały 2022 r. (art. 15 Nowego Ładu 2.0.),
- rezygnacja tylko za okres pierwszego półrocza (art. 17 Nowego Ładu 2.0.) oraz
- zmiana formy opodatkowania tzw. najmu prywatnego (art. 16 Nowego Ładu 2.0.).
Również w tych wypadkach to rodzaj złożonej deklaracji determinował będzie wybór formy opodatkowania i decyzja ta dotyczyć będzie wyłącznie 2022 r.
Od stycznia 2023 r. wynajem prywatny może być opodatkowany wyłącznie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, zatem podatnik nie będzie mógł „powrócić” do skali podatkowej w 2023 r.
Wyjątkiem jest rezygnacja z podatku zryczałtowanego po okresie pierwszych 6 miesięcy 2022 r. Wprawdzie termin do złożenia takiego oświadczenia minął już 22 sierpnia 2022 r., niemniej jednak podatnicy, którzy taką decyzję podjęli, kontynuują tą formę rozliczenia również w 2023 r. Mogą oni ewentualnie ją zmienić rezygnując z ryczałtu w terminie do dwudziestego lutego 2023 r.
Przypadek zmiany formy opodatkowania w trakcie roku jest szczególnie ciekawy. Ustawodawca bowiem w sposób nieświadomy ograniczył grupę podatników, którzy z tego rozwiązania mogli skorzystać. Stanowisko Ministerstwa Finansów, że każdy podatnik rozliczający się ryczałtem w pierwszej połowie 2022 r. miał prawo z niego zrezygnować, nie znajduje uzasadnienia w przepisach. Treść art. 17 ust 1 Nowego Ładu 2.0. wskazuje:
Regulacja ta zatem „wydłużała” termin do złożenia rezygnacji z opodatkowania podatkiem zryczałtowanym z dwudziestego lutego (termin ustawowy) do 22 sierpnia 2022 r. Niewątpliwie należy przyjąć, że aby z czegoś zrezygnować, należy być objętym tą formą opodatkowania. Nie może zrezygnować z ryczałtu podatnik, który wcześniej (tj. przed pierwszym stycznia 2022 r.) nie rozliczał się w ten sposób. Warto o tym pamiętać, gdyż w przyszłości literalna interpretacja przepisów może być niekorzystna dla tej grupy podatników, którzy wybrali ryczał po raz pierwszy na początku 2022 r., a następnie z niego w sierpniu ubiegłego roku zrezygnowali. Nie mieli oni bowiem możliwości rezygnacji z tej formy rozliczenia w terminie ustawowym – do dwudziestego lutego 2022 r.
Komu opłaca się zmienić formę opodatkowania? Decyzja o wyborze opodatkowania za 2022 r. będzie dla podatników w chwil obecnej łatwiejsza – mają oni już informacje o osiąganych w roku ubiegłym przychodach i kosztach. A zatem warto rozważyć kalkulacje swojego obciążenia podatkowe zarówno podatkiem w formie dotychczasowej, jak i skalą podatkową. Szczególną uwagę zwrócić powinny te osoby, które korzystały w ostatnich latach ze stawki 19%. Często związane było to z utrwaloną praktyką, gdzie zawsze prowadzenie działalności uzasadniało wybór podatku liniowego. O ile założenie to było zasadne do końca 2021 r., o tyle Nowy Ład z początkiem 2022 r. całkowicie zmienił opłacalność tej formy opodatkowana. Pamiętać należy, że wybór skali to nie tylko inne stawki podatku, ale też szereg ulg, w tym możliwość rozliczenia się wspólnie z małżonkiem lub szczególne zasady rozliczania się osób samotnie wychowujących dzieci, z którymi nie mamy do czynienia w podatku liniowym. Tym samym to podatnicy rozliczający się tym podatnikiem częściej powinni rozważyć wybór skali podatkowej niż osoby objęte w 2022 r. ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Rekomendacja PITax.pl Łatwe podatki
Nie można zapominać, że zmiana formy opodatkowania to również konieczność rekalkulacji składki zdrowotnej. O ile w przypadku opodatkowania skalą i stawką 19% jest ona liczona od podstawy opodatkowania, o tyle w podatku zryczałtowanym jest ona ustalona kwotowo, w zależności od kwoty przychodu rocznego. Może się pojawić sytuacja, gdy po zmianie podatek będzie wprawdzie do zwrotu, ale nastąpi dopłata składki. Sumarycznie podatnik powinien na tej zmianie zyskać, niemniej jednak może się zdarzyć, że trzeba będzie wcześniej dopłacić składkę zdrowotną, zanim uzyskamy zwrot podatku. Tym bardziej pokazuje to, że prawidłowa kalkulacja na potrzeby decyzji o zmianie formy opodatkowania, wcale nie musi być prosta.
pomoc@pitax.pl