Zasiłek stały – czym jest, jak jest opodatkowany, zasady przyznania

Spis treści

1. Czym jest zasiłek stały
2. Kryterium dochodowe
3. Dodatkowe przesłanki
4. Formy zasiłków
5. Okres wypłaty zasiłku
6. Wysokość zasiłku
7. Dokumentowanie prawa do zasiłku
8. Opodatkowanie zasiłku stałego

Czym jest zasiłek stały

Zasiłek stały przysługuje:

• pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, która jest niezdolna do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolna do pracy, pod warunkiem, że jej dochód jest niższy od określonego kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej;
• pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, która jest niezdolna do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolna do pracy, pod warunkiem, że jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od określonego kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.

Kryterium dochodowe

Jak już zaznaczono, w każdym przypadku kluczowy jest dochód osób wnioskujących. Aby uzyskać przedmiotowe świadczenie, dochód musi być niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej (obecnie 719 zł) lub od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (obecnie 528 zł).

Dodatkowe przesłanki

Jednocześnie ustawa wskazuje na dodatkowe powody lub okoliczności uzasadniające udzielenie pomocy społecznej, są to:

• pełnoletność;
• niezdolność do pracy z powodu wieku lub całkowita niezdolność do pracy.

Co ważne, warunki te należy spełnić łącznie.

Oczywiście należy mieć też na uwadze tzw. przesłanki negatywne, które powodują nieprzyznanie (bądź utratę) świadczeń. Wymienia się tutaj marnotrawienie przyznanych świadczeń, ich celowe niszczenie lub korzystanie w sposób niezgodny z przeznaczeniem bądź marnotrawienie własnych zasobów finansowych, dysproporcję między udokumentowaną wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby lub rodziny, aresztowanie lub pozbawienie wolności zainteresowanego.

Dodatkowo ustawodawca szczegółowo reguluje sytuacje zbiegu uprawnień do zasiłku stałego z innymi określonymi świadczeniami z zabezpieczenia społecznego.

W przypadku zbiegu uprawnień do zasiłku stałego i renty socjalnej, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania lub zasiłku dla opiekuna zasiłek stały nie przysługuje.

Należy zaznaczyć, że ustawa o pomocy społecznej wyłącza również możliwość jednoczesnego pobierania zasiłku stałego i renty lub emerytury z ubezpieczeń społecznych.

Formy zasiłków

Warto zaznaczyć, że wśród świadczeń z pomocy społecznej są zarówno świadczenia pieniężne, jak i niepieniężne. Zasiłek stały należy do świadczeń pieniężnych (podobnie jak zasiłek celowy, specjalny zasiłek celowy, zasiłek okresowy, zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie, pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki, świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, wynagrodzenie należne opiekunowi z tytułu sprawowania opieki przyznane przez sąd).

Okres wypłaty zasiłku

Okres, na jaki przyznaje się zasiłek stały, nie został ustawowo uregulowany. Ustala go organ w ramach uznania. Przyjmuje się jednak, że organ powinien go wypłacać za cały okres, w którym spełnione są ustawowe przesłanki uzasadniające pobór takiego świadczenia.

Wysokość zasiłku

Zasiłek stały ustala się w wysokości:

• w przypadku osoby samotnie gospodarującej – różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby z tym, że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 719 zł miesięcznie, np. zakładając, że osoba uzyskuje dochód miesięczny w wysokości przykładowo 400 zł, to zasiłek stały wyniesie 319 zł (719 zł – 400 zł)
• w przypadku osoby w rodzinie – różnicy między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie, np. zakładając, że osoba uzyskuje dochód miesięczny w wysokości przykładowo 400 zł, to zasiłek stały wyniesie 128 zł (528 zł – 400 zł)

Dodatkowo ustawodawca zaznaczył, iż kwota zasiłku stałego nie może być niższa niż 30 zł miesięcznie.

Dokumentowanie prawa do zasiłku

Zainteresowana osoba powinna złożyć wniosek o przyznanie świadczenia w najbliższej jednostce realizującej zadania pomocy społecznej i środowiskowej (zazwyczaj chodzi o miejskie ośrodki pomocy społecznej). Do wniosku powinny zostać dołączone dokumenty potwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie zasiłku stałego (np. orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy, ewentualnie orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności).

Złożenie takiego wniosku powoduje rozpoczęcie postępowania o ustalenie prawa do zasiłku. Warto zaznaczyć, że takie postępowanie zostanie również wszczęte w przypadku złożenia wniosku przez osobę, która nie posiada jeszcze całkowitej dokumentacji o niepełnosprawności, ale jest w trakcie uzyskiwania odpowiednich zaświadczeń. Wówczas, wraz z wnioskiem składa się potwierdzenie złożenia wniosku o przyznanie świadczenia uzależnionego od niezdolności do pracy albo wniosku o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Następnie właściwy organ przeprowadza rodzinny wywiad środowiskowy, po którym zawiesza postępowanie do dnia dostarczenia orzeczenia potwierdzającego niezdolność do pracy – na okres zawieszenia natomiast przyznaje się z urzędu zasiłek okresowy. Rzecz jasna w przypadku niespełnienia któregokolwiek z pozostałych warunków uprawniających do zasiłku pomoc społeczna od razu odmówi przyznania tego świadczenia.

Jeżeli orzeczenie potwierdzające niezdolność do pracy zostanie dostarczone po upływie 60 dni od dnia jego otrzymania, zawieszone postępowanie zostanie podjęte, a prawo do zasiłku stałego ustala się wówczas, począwszy od miesiąca, w którym dostarczono orzeczenie.

Opodatkowanie zasiłku stałego

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są świadczenia z pomocy społecznej.

W efekcie kwot otrzymanych z powyższych świadczeń nie należy wykazywać w rocznym zeznaniu PIT.