Spis treści
- Ograniczenie zatorów płatniczych
- Liczne odwołania do ustawy o zatorach płatniczych
- Jak to działa
- Przesłanki negatywne
- Ulga na złe długi w czasach pandemii
- Właściwy formularz podatkowy w przypadku rozliczania ulgi na złe długi w zeznaniu rocznym
Tytułem wprowadzenia należy nadmienić, że przepisy dotyczące ulgi za złe długi to druga próba wdrożenia narzędzia mającego na celu ograniczenie zatorów płatniczych. Poprzednia wersja – polegająca na zobowiązaniu wyłącznie dłużnika do korekty kosztów uzyskania przychodów o wartość niezapłaconego zobowiązania – funkcjonowała już w latach 2013-2015. Przepisy te spotkały się jednak z dużą krytyką z uwagi na pracochłonność, z jaką wiązało się ich stosowanie.
Przygotowując nowe przepisy, ustawodawca obrał sobie za wzór mechanizm ulgi na złe długi funkcjonujący od wielu lat w podatku VAT. W efekcie wprowadzono (tym razem) symetryczne rozwiązanie dla wierzycieli i dłużników.
Z jednej strony wierzyciel ma możliwość pomniejszenia podstawy opodatkowania o kwotę przeterminowanej wierzytelności, z drugiej strony natomiast na dłużnika nałożono obowiązek doliczenia do podstawy opodatkowania kwoty nieuregulowanego przeterminowanego zobowiązania.
Ograniczenie zatorów płatniczych
Należy pamiętać, iż moment powstania przychodu i kosztu w podatkach dochodowych jest co do zasady oderwany od momentu zapłaty.
Za przychód z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane. Za datę powstania tego przychodu uważa się najczęściej dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi.
Odnosząc się do kosztów z kolei – kosztami są wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Za dzień poniesienia kosztów uważa się co do zasady dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych na podstawie otrzymanej faktury (rachunku). Zatem ujęcie wydatku w kosztach jest możliwe, nawet jeśli należność nie została uregulowana.
Ustawodawca dostrzegając ten problem, postanowił poprawić płynność finansową przedsiębiorców poprzez zwiększenie rangi zapłaty wierzytelności – w efekcie znowelizowano przepisy w podatkach dochodowych.
Liczne odwołania do ustawy o zatorach płatniczych
Przepisy dotyczące ulgi na złe długi odwołują się w wielu miejscach do ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (dalej: ustawa o zatorach płatniczych).
Należy przywołać choćby pojęcie świadczenia pieniężnego, które zostało zdefiniowane jako wynagrodzenie za dostawę towaru lub wykonanie usługi w transakcji handlowej, o której mowa w art. 4 pkt 1a ustawy o zatorach płatniczych.
Transakcję handlową z kolei określa się jako umowę, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością (definicja również zawarta w ustawie o zatorach płatniczych).
Jak to działa
W praktyce, stosowanie nowych przepisów w zakresie ulgi na złe długi polega na tym, że podstawa obliczenia podatku (a więc każdorazowo strona przychodowa):
- może być zmniejszona o wartość wierzytelności zaliczonej uprzednio do przychodów należnych, która nie została uregulowana lub zbyta (przy czym zmniejszenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze lub w umowie);
- podlega zwiększeniu o wartość zobowiązania do zapłaty świadczenia pieniężnego zaliczaną uprzednio do kosztów uzyskania przychodów, które nie zostało uregulowane (przy czym zwiększenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze lub w umowie).
Realizacja uprawnień i obowiązków wynikających z ulgi na złe długi następuje co do zasady w zeznaniu rocznym składanym za rok podatkowy, w którym płatność została przeterminowana (upłynęło 90 dni od terminu płatności).
Jednak ustawodawca dopuszcza także realizację tych praw i obowiązków już przy obliczeniu zaliczki za okres rozliczeniowy, w którym upływa rzeczone 90 dni od dnia upływu terminu płatności określonego na fakturze.
Oczywiście późniejszy fakt zapłaty znajduje swoje odpowiednie odzwierciedlenie w deklaracjach podatkowych bądź zaliczkach.
Patrząc od strony wierzyciela, w przypadku, gdy po roku podatkowym, za który dokonano korekty, wierzytelność zostanie uregulowana lub zbyta, jest on obowiązany do zwiększenia podstawy obliczenia podatku/przychodu lub zmniejszenia straty w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym wierzytelność została uregulowana lub zbyta.
Natomiast wierzyciel, który dokonał zmniejszenia dochodu stanowiącego podstawę obliczenia już przy zaliczce, obowiązany jest do zwiększenia dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki w okresie rozliczeniowym roku podatkowego, w którym wierzytelność została uregulowana lub zbyta.
Patrząc natomiast od strony dłużnika, gdy po dokonaniu korekty zobowiązanie zostanie uregulowane, zmniejsza on podstawę obliczenia podatku/przychód lub zwiększa stratę w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym zobowiązanie zostało uregulowane.
Natomiast dłużnik, który dokonał zwiększenia dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki, zmniejsza dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki w okresie rozliczeniowym roku podatkowego, w którym zobowiązanie zostało uregulowane.
Przesłanki negatywne
Jednocześnie należy mieć na uwadze sytuacje uniemożliwiające zastosowanie ulgi na złe długi. Ustawodawca wymienia tutaj następujące przypadki:
- wierzytelność została uregulowana lub zbyta do dnia złożenia zeznania podatkowego (nie dotyczy przypadków uwzględnienia ulgi w już na etapie obliczania zaliczki);
- wierzytelności i zobowiązania nie wynikają z transakcji handlowych, w których efekcie przynajmniej u jednej ze stron określa się przychody lub koszty uzyskania przychodów;
- dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
- od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa;
- transakcja handlowa zawarta jest w ramach działalności wierzyciela oraz działalności dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- transakcja handlowa dokonywana jest pomiędzy podmiotami powiązanymi.
Ulga na złe długi w czasach pandemii
Ustawodawca, dostrzegając pogarszającą się sytuację gospodarczą przedsiębiorstw spowodowaną epidemią COVID-19, postanowił zwolnić z obowiązku stosowania przepisów dotyczących ulgi na złe długi tych podatników, którzy jako dłużnicy musieliby zwiększyć zaliczki na podatek należne w 2020 roku.
Co ważne, z tego zwolnienia będą mogli skorzystać podatnicy ponoszący negatywne konsekwencje ekonomiczne na skutek COVID-19, których przychody są co najmniej o 50% niższe niż te osiągnięte w analogicznych okresach rozliczeniowych miesięcznych albo kwartalnych 2019 roku (kryterium porównania przychodów jest wyłączone w określonych przypadkach).
Wprowadzoną drugą odsłonę ulgi na złe długi w podatkach dochodowych należy oceniać pozytywnie. Szczególnie w trudnym okresie pandemicznym trzeba wykorzystać tę instytucję do poprawy płynności przedsiębiorstw. Na krytykę zasługują natomiast niektóre przesłanki negatywne uniemożliwiające skorzystanie z tej preferencji, jak choćby ograniczenie czasowe (2 lata od końca roku, w którym wystawiono fakturę) czy też status dłużnika (dłużnik nie może znajdować się w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji).
Właściwy formularz podatkowy w przypadku rozliczania ulgi na złe długi w zeznaniu rocznym
Podatnik, realizując swoje prawa bądź obowiązki wynikające ze stosowania ulgi na złe długi w podatkach dochodowych, najczęściej wykorzystywał będzie formularz PIT-36 i załącznik PIT/WZ.
Wartość zwiększenia/ zmniejszenia podstawy opodatkowania (straty) powinna być wpisana co do zasady do wskazanych pól wraz z jednoczesnym uwzględnieniem jej w załączniku PIT/WZ, który został zilustrowany jako ostatnia pozycja.
PIT-36 – formularz służący do rozliczenia m.in. dochodów z działalności gospodarczej opodatkowanych wg skali.
Poniższe pola wypełnia wierzyciel, którego wierzytelność nie została zapłacona w terminie 90 dniu od upływu terminu płatności i nie została zapłacona do dnia złożenia zeznania podatkowego.
Poniższe pola wypełnia dłużnik, który nie uregulował świadczenia pieniężnego w terminie 90 dniu od upływu terminu płatności i do dnia złożenia zeznania podatkowego.
Poniższe pola wypełnia wierzyciel, który pomniejszył uprzednio podstawę opodatkowania (lub zwiększył stratę), jeżeli wierzytelność została następnie zapłacona lub zbyta.
Poniższe pola wypełnia dłużnik, który powiększył uprzednio podstawę opodatkowania (lub zmniejszył stratę), jeżeli uregulował on następnie świadczenie pieniężne.
PIT/WZ – informacja o wierzytelnościach i zobowiązaniach zmniejszających lub zwiększających podstawę opodatkowania (stratę), wynikających z transakcji handlowych.
Poniższe pola wypełnia wierzyciel, którego wierzytelność nie została zapłacona w terminie 90 dniu od upływu terminu płatności i nie została zapłacona do dnia złożenia zeznania podatkowego.
Poniższe pola wypełnia dłużnik, który nie uregulował świadczenia pieniężnego w terminie 90 dniu od upływu terminu płatności i do dnia złożenia zeznania podatkowego.
Poniższe pola wypełnia wierzyciel, który pomniejszył uprzednio podstawę opodatkowania (lub zwiększył stratę), jeżeli wierzytelność została następnie zapłacona lub zbyta.
Poniższe pola wypełnia dłużnik, który powiększył uprzednio podstawę opodatkowania (lub zmniejszył stratę), jeżeli uregulował on następnie świadczenie pieniężne.
pomoc@pitax.pl