Spis treści
Ulga rehabilitacyjna jest uregulowana w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie w art. 26 ust. 7 oraz 7a w sposób enumeratywny określa, jakiego rodzaju płatności obejmuje ulga rehabilitacyjna. Jedną z nich są wydatki poniesione na leki - w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł. Do końca 2021 r. pod pojęciem leków należało rozumieć takie medykamenty, które zostały wskazane na podstawie stwierdzenia lekarza specjalisty oceniającego konieczność ich aplikowania przez osobę niepełnosprawną (stale lub czasowo). Od 2022 r. będzie obowiązywało natomiast doprecyzowanie ww. definicji leków, które w rezultacie przyczyni się do zawężenia tej kategorii wydatków. Zgodnie z nowym pojęciem, lekami będą wyłącznie te medykamenty, które zostały wskazane w ustawie z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne.
Kategorie wydatków na leki
O ile obowiązujące w 2022 r. pojęcie leku nie rodzi problemów interpretacyjnych to nie można tego powiedzieć o dotychczasowej, nieostrej definicji. Jak zostało bowiem wyżej wskazane, przepisy ustawy o PIT w sposób ogólny wskazują na możliwość odliczenia płatności poniesionych na zakup leków, zakupionych przez osobę niepełnosprawną lub na jej rzecz. Samo określenie leku nie zostało zdefiniowane w przepisach prawa podatkowego. Orzecznictwo wskazuje, że niezasadnym jest odwoływanie się w tym przypadku do regulacji prawa farmaceutycznego, które wymienia tylko definicje rodzajów leków: apteczne, recepturowe, gotowe itp. (por. wyrok WSA w Kielcach z dnia 29 października 2020r., I SA/Ke 137/20). Tym samym pojęcie leku na potrzeby odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej powinno być postrzegane przez pryzmat jego rozumienia potocznego.
W konsekwencji jedynym ograniczeniem, jakie będzie miało zastosowanie przy zakupie leku na potrzeby odliczenia takiego wydatku w ramach ulgi rehabilitacyjnej, będzie konieczność przepisania go podatnikowi przez lekarza specjalistę.
Co więcej, organy podatkowe nie są uprawnione do weryfikacji, jakiego rodzaju leki zostały przepisane. Wskazał na to NSA w wyroku z dnia 31 maja 2016r. (II FSK 498/16) stwierdzając, iż występujące w omawianym przepisie wyrażenie „określone leki”, oznacza leki zalecone przez lekarza specjalistę. Skoro bowiem lekarz powinien stwierdzić, że należy stosować określone leki, to wydaje się oczywiste, iż to lekarz zgodnie z posiadanymi kompetencjami „określa”, jaki preparat ma właściwości lecznicze w przypadku konkretnego schorzenia występującego u osoby niepełnosprawnej. Z całą pewnością takich kompetencji nie posiada organ podatkowy, więc nie powinien uzurpować sobie praw do „określenia”, czy dany preparat jest lekiem.
Tym samym leki przepisane na receptę przez lekarza specjalistę dla osoby niepełnosprawnej lub jej opiekuna, podlegać będą odliczeniu w ramach ulgi. Ulga ta nie obejmuje zatem wyrobów farmaceutycznych, takich jak suplementy diety itp., które można nabyć bez recepty. Również leki przepisane przez lekarzy pierwszego kontaktu nie będą objęte tą ulgą.
Warto dodać, że nie ma znaczenia, czy przepisane leki związane są z określonym schorzeniem podatnika. Może być tak, że osoba niepełnosprawna ma orzeczenie o niepełnosprawności ze względu na określoną chorobę, a lekarz specjalista przepisał leki na inne schorzenie. Literalna wykładnia przepisów uzasadnia twierdzenie, że również takie wydatki podlegać będą odliczeniu. Wyjątkiem są tylko zakupy, które zostały sfinansowane ze środków innych jednostek niż podatnik, np. Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. W przypadku leków refundowanych odliczeniu podlega wyłącznie kwota faktycznie zapłacona, a nie jego cena nominalna.
Za sprawą wyżej opisanych problemów interpretacyjnych, doszło do jednoznacznego ujęcia "leku" w ustawie o PIT poprzez odniesienie tego pojęcia do listy medykamentów wskazanych w ustawie z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne. Nowa definicja zaczyna obowiązywać od dnia 1 stycznia 2022 r..
Podmioty uprawnione
Z ulgi rehabilitacyjnej skorzystać mogą dwie grupy podatników. Pierwsza to osoby niepełnosprawne, przy tym ustawodawca podatkowy rozumie pod tym pojęciem podatnika, który posiada (art. 26 ust 7d Ustawy o PIT):
- orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
- decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
- orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów (ustawa z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tj. Dz. U. 2020, zpo. 426) oraz akty wykonawcze).
W drugiej grupie ustawodawca podatkowy wymienia podatników, na których utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe, jeżeli w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają dwunastokrotności kwoty renty socjalnej.
Do dochodów tych nie zalicza się alimentów na rzecz dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 ustawy o PIT, świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 100a ustawy o PIT, oraz zasiłku pielęgnacyjnego. Warto wskazać, że wyłączenie alimentów z kryterium dochodowego jest konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 kwietnia 2019r. (SK 13/16), który uznał w tej części przepisy ustawy podatkowej za niezgodne z Konstytucją. W związku z tym nowelizacją ustawy o PIT, która weszła w życie 1 października 2019r., uwzględniono to orzeczenie.
Dokumentacja
Należy pamiętać, że niezależnie od tego czy wydatki na leki odbędą się w 2021 czy w następnych latach to ich odliczenie może nastąpić pod warunkiem posiadania przez podatnika recepty od lekarza specjalisty oraz dokumentu potwierdzającego poniesienie wydatku.
Obecnie elektronizacja wystawiania recept niewątpliwie ułatwia przechowywanie takich informacji. Z kolei paragon otrzymany w aptece nie jest wystarczającym dokumentem, gdyż musi być wskazane, kto (imiennie) nabył określony lek. Przy tym, jak wskazują organy podatkowe, nie zawsze musi być to faktura VAT, ale jakikolwiek dokument zawierający: dane identyfikujące kupującego i sprzedającego, rodzaj zakupionego towaru lub usługi oraz kwota zapłaty za towar, lub usługę (por. interpretacja DKIS z dnia 5 czerwca 2020 r. nr 0115-KDIT2.4011.256.2020.2.MM).
Odliczenia dokonują podatnicy w deklaracjach rocznych PIT-36 lub PIT-37. Nie jest możliwe skorzystanie z tej ulgi w przypadku składania deklaracji PIT-36L, jak również ulga ta nie podlega odliczeniu od dochodu przedsiębiorstwa w spadku.
Podsumowanie
Zakup leków w ramach ulgi rehabilitacyjnej niewątpliwie należy traktować jako korzystne rozwiązanie dla tych osób, które pozostają w trudnej sytuacji zdrowotnej związanej z niepełnosprawnością lub ich opiekunów. Należy jednak pamiętać o prawidłowym udokumentowaniu nabycia leków na potrzeby rozliczenia ulgi oraz konieczności wydatkowania środków w wartości wyższej niż kwota 100 zł miesięcznie, aby mogły być odliczone od dochodu.
pomoc@pitax.pl