Spis treści
- Na czym polega rozwód z wyrównaniem dorobków?
- Podział majątku wspólnego małżonków
- Rozwód z wyrównaniem dorobków a podatek PIT
Na czym polega rozwód z wyrównaniem dorobków?
W celu lepszego zrozumienia skutków podatkowych zdarzenia rozwodu z wyrównaniem dorobków należy w pierwszej kolejności dokonać analizy tego zagadnienia na gruncie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Przede wszystkim wskażmy, że zgodnie z art. 31 KRO z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Z kolei w myśl art. 43 KRO oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.
Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego pomiędzy małżonkami tworzy się wspólność majątkowa, którego elementarną i charakterystyczną cechą jest współwłasność łączna, która objawia się tym, że w ramach majątku wspólnego nie wyodrębnia się żadnych udziałów. W konsekwencji każdy z małżonków ma pełne prawo do każdego składnika majątku i nie wyodrębnia się procentowych udziałów w stosunku 50%-50%.
Podział tak ukształtowanego majątku wspólnego może nastąpić dopiero z chwilą ustania małżeństwa, czyli w przypadku rozwodu. Przepis podaje, że z chwilą ustania wspólności ustawowej małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym stanowiącym ich dorobek. To oznacza, że przestaje obowiązywać współwłasność łączna i mamy do czynienia ze współwłasnością ułamkową w proporcji 50% do 50%. Przy czym rozwiedzeni małżonkowie mogą zdecydować o dalszym podziale majątku z uwzględnieniem innej proporcji i z wyrównaniem dorobków.
Do kwestii wyrównania dorobków odnosi się art. 45 KRO, który podaje, że każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny.
Podział majątku wspólnego małżonków
Podział majątku wspólnego małżonków odbywa się na zasadach przewidzianych w prawie cywilnym.
Zgodnie z art. 211 Kodeksu cywilnego każdy ze współwłaścicieli może żądać, żeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.
Brzmienie art. 1037 Kodeksu cywilnego w związku z art. 46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, podaje, że podział majątku wspólnego może nastąpić bądź na mocy umowy między małżonkami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek z małżonków.
Zgodnie z orzecznictwem sądów, strony mogą dokonać umownego podziału majątku, nie zachowując reguły równych udziałów. Taki nieekwiwalentny podział może być wynikiem różnego rodzaju okoliczności osobistych, majątkowych, rodzinnych, biznesowych i innych.
Rozwód z wyrównaniem dorobków a podatek PIT
W sytuacji, gdy jeden z małżonków, na skutek wyrównania dorobków, otrzymuje pełne prawo własności do składnika majątkowego objętego uprzednio wspólnością małżeńską, pojawia się kwestia rozpoznania przychodu podatkowego.
Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy PIT przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Należy jednak podkreślić, że w takim przypadku zastosowanie znajdzie art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy PIT, który to stanowi, że przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków, lub śmierci jednego z nich.
Opierając się zatem na wykładni językowej powyższego przepisu, można wskazać, że nie podlegają w ogóle opodatkowaniu przychody z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania małżeńskiej wspólności majątkowej.
W konsekwencji, choć oboje małżonkowie uzyskują określony przychód to z uwagi, iż pochodzi on z tytułu podziału majątku wspólnego – nie podlega on opodatkowaniu. Tego rodzaju przychód, jako wyłączony spod regulacji ustawy PIT, nie podlega również wykazaniu w deklaracji podatkowej.
Co więcej, neutralny podatkowo jest każdy podział majątku wspólnego niezależnie od tego, czy przybrał on postać wyrównania ekwiwalentnego, czy też nie.
Stanowisko to zostało wielokrotnie potwierdzone w wydawanych przez organy podatkowe interpretacjach podatkowych. Tytułem przykładu można przywołać pismo Dyrektora KIS z dnia 15 marca 2018 r., nr 0111-KDIB2-2.4011.418.2017.3.HS. Otrzymanie przez żonę składników majątku w wyniku podziału majątku wspólnego w sytuacji, gdy otrzymała więcej niż jej małżonek i niezależnie od tego, czy pomiędzy małżonkami wystąpiły dopłaty lub spłaty z tego tytułu – nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, na mocy zacytowanego przepisu art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy PIT. Zatem bez znaczenia dla skutków podatkowych jest to, czy podział majątku wspólnego małżonków był ekwiwalentny, czy nieekwiwalentny.
Co ciekawe neutralne podatkowo są nie tylko kwoty otrzymane tytułem wyrównania dorobku, ale również i ewentualne odsetki naliczone z uwagi na nieterminową spłatę.
Stanowisko to potwierdził WSA we Wrocławiu, który w wyroku z dnia 20 października 2017 r., I SA/Wr 681/17 podał, że odsetki za opóźnienie otrzymane przez podatnika od byłego małżonka są bezpośrednio i ściśle związane z przychodem z tytułu należnej od niego spłaty z wyrównania dorobków, ponieważ obowiązek ich zapłaty nie mógłby powstać bez zaistnienia zobowiązania do dokonania takiej spłaty.
Skoro przychód ze spłaty z tytułu wyrównania dorobków został wyłączony spod opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy PIT, to również odsetki za opóźnienie w takiej spłacie nie powinny stanowić przychodu opodatkowanego tym podatkiem.
Przechodząc do podsumowania naszego dzisiejszego artykułu, możemy stwierdzić, że wyrównanie dorobków pomiędzy rozwodzącymi się małżonkami jest zdarzeniem neutralnym podatkowo, jeśli chodzi o podatek PIT. W takim przypadku żaden z byłych małżonków nie ma obowiązku dokonywania rozliczenia przychodu przed urzędem skarbowym.
Wyrównanie dorobków zostało wprost określone w przepisach podatkowych jako czynność niepodlegająca pod normy ustawy PIT.
pomoc@pitax.pl