Darowizna samochodu – obowiązki podatkowe

Spis treści

1. Umowa darowizny
2. Darowizna samochodu a PIT
3. Darowizna samochodu a podatek od spadków i darowizn
4. Obowiązek zgłoszenia darowizny samochodu

Umowa darowizny

Ogólnie rzecz mówiąc, umowa darowizny to nic innego jak umowa, na podstawie której darczyńca zobowiązuje się do nieodpłatnego, jednostronnego świadczenia na rzecz obdarowanego.

Co do zasady to na osobach obdarowanych będzie ciążyć obowiązek opodatkowania otrzymanej darowizny.

Ponadto przepisy kodeksu cywilnego wskazują, iż oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Zatem umowa darowizny staje się ważna z chwilą jej wykonania, tj. wydania przedmiotu darowizny (samochodu) obdarowanemu.

Darowizna samochodu a PIT

Darowizna samochodu wycofanego z działalności gospodarczej nie powoduje powstania przychodu podatkowego podlegającego opodatkowaniu po stronie darczyńcy, w takim przypadku mamy bowiem do czynienia z nieodpłatnym przekazaniem składnika majątkowego.

Ponadto przekazanie w darowiźnie samochodu (bez wcześniejszego wycofania go z działalności gospodarczej) również nie spowoduje powstania przychodu podatkowego po stronie darczyńcy.

Warto również wspomnieć o tym, że skutkiem darowizny nie będzie obowiązek korygowania dotychczas dokonanych odpisów amortyzacyjnych i wyłączania ich z kosztów podatkowych. W takim wypadku ostatni odpis należy ująć w kosztach w miesiącu, w którym dokonano darowizny.

Natomiast koszty stanowiące niezamortyzowaną część wartości środka trwałego nie będą stanowić kosztu podatkowego.

W przypadku osób obdarowanych otrzymanie darowizny nie będzie skutkowało również obowiązkiem rozliczenia przychodu podatkowego. Wynika to bowiem z zasady, iż przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.

Darowizna samochodu a podatek od spadków i darowizn

Obowiązek opodatkowania darowizny podatkiem od spadków i darowizn odnosi się wyłącznie do osób obdarowanych, a nie darczyńców. Nie w każdym jednak przypadku osoba obdarowana będzie musiała odprowadzić podatek od otrzymanej darowizny.

Z opodatkowania podatkiem od spadku i darowizn zwolnione są darowizny o wartości nieprzekraczającej kwoty wolnej ustalonej dla danej grupy podatkowej.

Dopiero, jeśli wartość darowizny przekroczy wskazane kwoty limitu, wówczas obdarowany będzie musiał zapłacić podatek. W tym względzie opodatkowana jest wyłącznie wartość składnika majątkowego przekraczająca kwotę wolną od podatku.

Należy przy tym zaznaczyć, że w ramach grupy I występuje tzw. grupa zerowa, do której należą członkowie najbliższej rodziny (małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha). Przynależność do tej grupy skutkuje całkowitym zwolnieniem z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn, o ile podatnik spełni określone warunki formalne.

W tym zakresie należy pamiętać o tym, że:

• wartość darowizny należy rozpatrywać przez pryzmat otrzymania jej od jednej osoby;

Przykład 1

Pan Tomasz otrzymał w darowiźnie używany samochód od rodziców o wartości 9000 zł. Podobnym prezentem obdarował go jego dziadek. W tym przypadku chociaż łączna wartość darowizn otrzymanych przez pana Tomasza przekroczyła kwotę wolną, to jednak nie powstanie u niego obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn, gdyż żadna z nich z osobna nie przekroczyła kwoty wolnej.

Przykład 2

Małżonkowie dostali w prezencie ślubnym od ojca pana młodego samochód o wartości 18 000 zł.
W takim przypadku, chociaż wartość prezentu przekroczyła kwotę wolną wynoszącą 9 637 zł, to jednak nie nastąpiło przekroczenie progu kwoty wolnej, gdyż samochód został przekazany synowej i synowi, a każde z nich miało swój własny limit.

• należy ustalić wartość czystą darowizny; 

Przykład 3

Pan Paweł otrzymał od ojca samochód o wartości rynkowej wynoszącej 25 000 zł wraz z przejęciem zobowiązania kredytowego na ten samochód. Pozostałe obciążenie do spłaty kredytu wynosiło 18 000 zł. W takim przypadku wartość czysta darowizny (czyli po pomniejszeniu o obciążenie kredytowe) nie przekroczyła kwoty wolnej, a zatem Pan Paweł nie ma obowiązku dokonania zgłoszenia otrzymania darowizny do organu podatkowego.

• kwota wolna dotyczy 5 lat, w czasie których należy zsumować wszystkie przekazane darowizny objęte podatkiem od spadków i darowizn

Przykład 4

W 2018 r. Pan Mariusz przekazał synowi samochód o wartości rynkowej 10 000 zł. W 2020 r. Pan Mariusz dał synowi w prezencie motorower o wartości 8000 zł. W takim wypadku wartości przekazanych darowizn muszą zostać zsumowane. W tym przypadku, aby uniknąć konieczności zapłaty podatku od spadków i darowizn, syn Pana Mariusza powinien złożyć informację SD-Z2 do organu podatkowego.

Należy przy tym zauważyć, że darowizny od różnych osób nie są zsumowane, więc w pewnych przypadkach dobrym rozwiązaniem jest dekonsolidacja świadczeń, czyli otrzymanie darowizny od różnych osób – na potrzeby zwolnienia z podatku najkorzystniej otrzymać darowiznę od osób z zerowej grupy podatkowej.

W tym jednak względzie trzeba zaznaczyć, że przy tego typu konstrukcjach przekazywania darowizny należy mieć na uwadze to, aby nie miały miejsca pozorne czynności, które mogłyby zostać potraktowane przez organ jako podejmowane wyłącznie w celu osiągnięcia korzyści podatkowych.

Obowiązek zgłoszenia darowizny samochodu

Jak już zostało wcześniej wspomniane, osoby bliskie darczyńcy, takie jak małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo, pasierb, ojczym i macocha, mogą być całkowicie zwolnione od podatku od darowizn (niezależnie od wartości darowizny).

W takim przypadku występują jednak pewne dodatkowe warunki, które muszą być wypełnione, aby zwolnienie miało zastosowanie.

Otóż od podatku od spadków i darowizn zwolnione jest nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych (tu: samochodu) przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.

W tym przypadku właściwym formularzem, który należy złożyć do organu podatkowego jest formularz SD-Z2.

Natomiast w pozostałych przypadkach należy złożyć formularz podatkowy SD-3 w terminie jednego miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Otrzymanie darowizny nie wymaga zgłoszenia tylko, gdy przekazana wartość darowizny nie przekracza kwoty wolnej.

Warto również pamiętać o tym, że jeśli umowa darowizny zostanie zawarta w formie aktu notarialnego, wówczas obowiązek zgłoszenia do urzędu skarbowego przechodzi na notariusza. Oznacza to, że z chwilą sporządzenia aktu notariusz ma obowiązek pobrać należny podatek, a następnie w określonym terminie (zazwyczaj w ciągu 7 dni) wpłacić go na rachunek organu podatkowego. Jeśli natomiast umowa została zawarta w formie innej niż akt notarialny, obdarowany musi samodzielnie złożyć zeznanie podatkowe.