Darowizna na wspólny rachunek bankowy – kto płaci podatek?

Spis treści

1. Podatek od darowizny i możliwe zwolnienie
2. Darowizna a wspólny rachunek bankowy
3. Darowizna na wspólny rachunek małżonków
4. Darowizna z majątku wspólnego

Podatek od darowizny i możliwe zwolnienie

Zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn wolne od podatku są darowizny dokonywane pomiędzy członkami najbliższej rodziny pod warunkiem, że darowizna zostanie potwierdzona dowodem wpłaty na rachunek bankowy, a osoba obdarowana poinformuje o tym fakcie organ podatkowy za pośrednictwem formularza SD-Z2 w terminie 6 miesięcy, licząc od dnia otrzymania darowizny.

Przez członków najbliższej rodziny rozumie się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę.

Zwróćmy zatem uwagę, że w zakresie podmiotowym zwolnienia nie mieszczą się darowizny dokonywane pomiędzy teściami a synową/zięciem.

W związku z tym pojawia się pytanie, co w sytuacji, gdy darowizna od rodzica wpływa na wspólne konto małżonków. Czy synowa lub zięć będą w takim przypadku zobowiązani do zapłaty podatku?

Darowizna a wspólny rachunek bankowy

Analizując przedstawioną problematykę, należy przede wszystkim wyjaśnić istotę samej darowizny.

Zgodnie z art. 888 Kodeksu cywilnego przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Zatem darowizna jest umową dwustronną, w której występuje osoba obdarowana oraz darczyńca. Umowa darowizny jest ważna, gdy strony wyrażą w tym zakresie zgodne oświadczenia woli.

Okoliczność, kto jest właścicielem rachunku bankowego, nie jest w tym przypadku decydująca. Wpłata pieniędzy na rachunek bankowy nie jest czynnością prawną, lecz czynnością techniczną, a sama okoliczność współposiadania konta bankowego nie czyni drugiej osoby automatycznie współwłaścicielem konta bankowego.

Powyższe potwierdził m.in. Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 09.09.2013 r., nr IBPBII/1/436-152/13/MCZ:

„Należy bowiem nadmienić, że posiadanie wspólnego rachunku bankowego nie przesądza o własności środków znajdujących się na tym rachunku. Tym samym jedynie zawarcie umowy darowizny i/lub faktyczne przekazanie środków finansowych przez żonę na rzecz Wnioskodawcy wiązałoby się z koniecznością dokonania – dla celów zachowania zwolnienia z opodatkowania – zgłoszenia otrzymania darowizny przekraczającej kwotę wolną od podatku, we właściwym urzędzie skarbowym. Tak długo, jak taka umowa nie zostanie zawarta lub nie dojdzie do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego (przedmiot darowizny nie zostanie faktycznie wydany – co oznacza, że środki finansowe znajdujące się na wspólnym rachunku bankowym małżonków nie staną się własnością Wnioskodawcy), to brak jest podstaw do zastosowania przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn”.

Posiadanie wspólnego rachunku bankowego nie przesądza o własności środków zgromadzonych na tym rachunku.

Darowizna na wspólny rachunek małżonków

W kontekście przedstawionej problematyki zastanówmy się nad następującym przypadkiem: matka dokonała darowizny pieniędzy na rzecz swojego syna. Pieniądze wpłynęły na wspólny rachunek syna oraz synowej. Syn może skorzystać ze zwolnienia podatkowego. Czy jednak synowa musi w takim przypadku zapłacić podatek od darowizny od teściowej?

W świetle prawa podatkowego należy wskazać, że dla zastosowania zwolnienia pozostaje bez wpływu fakt, że drugi małżonek jest współposiadaczem rachunku bankowego.

Z faktu tego nie można wyprowadzić wniosku, że synowa jest stroną umowy darowizny. Ta bowiem wywołuje skutki prawne wyłącznie pomiędzy stronami zawierającymi umowę. Jeżeli zatem umowa darowizny została zawarta pomiędzy matką a synem, to obdarowanym w takim przypadku będzie wyłącznie syn.

Żona, nawet w ustroju wspólności małżeńskiej, nie staje się automatycznie stroną umowy darowizny. Jeżeli zatem w umowie nie wymieniono synowej, to nie jest ona osobą obdarowaną i nie podlega pod obowiązek podatkowy z tytułu podatku od spadków i darowizn.

Podsumowując, jeżeli umowa darowizny została zawarta pomiędzy matką a synem, to jest to darowizna, która korzysta z całkowitego zwolnienia od podatku.

Okoliczność posiadania wspólnego rachunku bankowego nie ma znaczenia w kontekście konstrukcji cywilnoprawnej umowy darowizny.

Darowizna z majątku wspólnego

Kolejną ważną kwestią, którą należy w tym miejscu wyjaśnić, jest określenie, kto jest darczyńcą. Trzeba bowiem pamiętać, że również rodzice mogą pozostawać w ustroju wspólności małżeńskiej w związku z czym pojawia się pytanie, czy syn w opisanym przypadku powinien zgłosić fakt otrzymania darowizny od jednego, czy też od obojga rodziców poprzez SD-Z2.

W myśl art. 37 § 1 pkt 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.

Ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Czynność dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest w świetle prawa nieważna. Prawnie dopuszczalne jest zatem, aby tylko jeden z małżonków był stroną umowy darowizny, ale dla ważności takiej umowy drugi małżonek musi wyrazić pisemną zgodę.

W kontekście opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn zgoda taka będzie neutralna podatkowo. W żaden sposób nie powodując, iż drugi z rodziców stanie się stroną umowy darowizny. Z treści przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że zgoda małżonka jest niezbędna dla stwierdzenia ważności i prawidłowości jednostronnej czynności dokonanej przez drugiego małżonka, w przypadku, gdy jej przedmiotem są składniki objęte wspólnością małżeńską. Z faktu tego nie można jednak wnioskować, że wyrażając taką zgodę, drugi z małżonków również staje się stroną umowy darowizny.

To zatem skutkuje tym, że w analizowanym przez nas przypadku syn powinien zgłosić otrzymanie darowizny wyłącznie od matki, ponieważ to matka jest stroną umowy darowizny i występuje w roli darczyńcy.

W kontekście ustalenia, kto jest darczyńcą, należy przeanalizować treść umowy darowizny. Jeśli jako darczyńca występuje tylko jeden rodzic to darowizna powinna zostać złożona na jednym formularzu SD-Z2.

Podsumowując dzisiejszy temat, wskazać należy, że dla ustalenia skutków podatkowych darowizny konieczne jest przeanalizowanie treści umowy darowizny, co pozwala na prawidłowe ustalenie darczyńcy oraz obdarowanego, co z kolei przekłada się na określenie skutków podatkowych dokonanej darowizny.