Darowizna na Ukrainę pomniejszy podatek

Spis treści

1. Kto zaliczy pomoc Ukrainie do kosztów podatkowych?
2. Jakie wydatki można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu?
3. Warunki zaliczenia darowizn dla Ukrainy do kosztów uzyskania przychodów
4. Nieodpłatne świadczenie jako koszt

Kto zaliczy pomoc Ukrainie do kosztów podatkowych?

Możliwość uwzględnienia wartości darowizn w kosztach uzyskania przychodu została przewidziana dla przedsiębiorców będących podatnikami PIT oraz CIT. Wskazana preferencja podatkowa wprowadzona została do systemu podatkowego w ramach regulacji:

• art. 52zf-52zi ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej również: ustawy o PIT),
• art. 38w-38z ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej również: ustawy o CIT).

Jakie wydatki można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu?

Przed dniem wejścia w życie przepisów specustawy wykluczona była możliwość ujęcia w kosztach uzyskania przychodów darowizn i ofiar na rzecz Ukraińców. Stosowne ograniczenia miały swoje źródło w przepisach art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy o CIT. Wyjątek stanowiły wyłącznie nakłady poniesione na wytworzenie większości produktów spożywczych przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego.

Obecnie obowiązujące regulacje pozwalają na niemalże nieograniczoną pomoc rzeczową czy darowizny finansowe na rzecz Ukrainy i jej obywateli z możliwością uwzględnienia tego wsparcia w rachunku podatkowym przedsiębiorcy. Wskazania tutaj wymaga, że wprowadzona preferencja podatkowa stanowi odstępstwo od ogólnej reguły zaliczania wydatków do kosztów podatkowych. Zgodnie z generalną zasadą (niemającą zastosowania w tym przypadku), aby uznać dany wydatek za koszt uzyskania przychodu winien on być:

• poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub
• służyć zachowaniu albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Taka konstrukcja znacząco ograniczałaby zdolność przedsiębiorstw do wspierania w szerszym zakresie obywateli Ukrainy uciekających przed wojną. Z tego względu ustawodawca, sporządzając przepisy specustawy, zdecydował się na odstąpienie w tym przypadku od generalnej definicji kosztów uzyskania przychodu. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, aby zaliczyć omawiane darowizny rzeczowe lub pieniężne do kosztów podatkowych, nie muszą być one związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Przykład:

Kancelaria prawna przekazała zabawki na rzecz fundacji pomagającej Ukrainie i jej obywatelom, którzy uciekają przed wojną po 24 lutego 2022 roku. Mimo że kancelaria nie zajmuje się produkcją zabawek, ich przekazanie nie będzie zaś związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, to, z uwagi na przepisy specustawy, kwota darowizny będzie mogła podnieść wartość jej kosztów uzyskania przychodu.

Warunki zaliczenia darowizn dla Ukrainy do kosztów uzyskania przychodów

Istnieją cztery zasadnicze warunki, których spełnienie jest konieczne celem zachowania preferencji podatkowej.

Po pierwsze, aby móc uwzględnić wartość darowizny przekazywanej przez przedsiębiorcę w jego wyniku podatkowym, datek nie może być przekazany bezpośrednio obywatelowi Ukrainy. W tym celu rozliczana darowizna powinna być przekazana:

1. organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących na terytorium Ukrainy;
2. jednostkom samorządu terytorialnego;
3. Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych;
4. podmiotom wykonującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego.

Przekazanie jakiegokolwiek wsparcia na rzecz podmiotu innego niż wyżej wymienione, wyłączy możliwość jego zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów. W takim przypadku bez znaczenia pozostanie fakt, że obdarowanie zostało dokonane w związku ze wsparciem Ukraińców po 24 lutego 2022 roku.

Po drugie, darowizna przekazywana przez przedsiębiorców będących podatnikami PIT oraz CIT musi być ukierunkowana na realizację celów związanych z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy. Należy zatem uznać, że pomoc rzeczowa bądź finansowa powinna być przekazana tym podmiotom, których działalność skupia się na realizacji takich celów jak np.:

• pomoc ofiarom konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą;
• działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych, działalność na rzecz integracji cudzoziemców;
• zadania w zakresie obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Po trzecie, aby móc zaliczyć wsparcie przedsiębiorców do ich kosztów uzyskania przychodu, pomoc przekazana na rzecz obywateli Ukrainy powinna zostać przekazana w terminie od 24 lutego do 31 grudnia 2022 roku. Darowizny przekazane poza wskazanym zakresem czasowym nie będą mogły stanowić wydatków obniżających przychód podatników PIT oraz CIT.

Po czwarte, specustawa ogranicza możliwość uwzględnienia w rachunku podatkowym tych darowizn, których koszty wytworzenia lub cena nabycia zostały już wcześniej zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.

Przykład:

Przedsiębiorca będący podatnikiem PIT, w ramach swojego przedsiębiorstwa dysponuje flotą samochodową, która została ujęta w ewidencji środków trwałych. Wartość nabytych samochodów podlegała odpisom amortyzacyjnym. Po 24 lutego 2022 roku przedsiębiorca zdecydował się na przekazanie samochodów na rzecz organizacji pomagającej Ukrainie i jej obywatelom w celu realizacji przez nią działań statutowych. W takim przypadku przedsiębiorca nie będzie miał możliwości ujęcia wskazanej darowizny w kosztach uzyskania przychodów – w zakresie dokonanych już odpisów amortyzacyjnych.

Nieodpłatne świadczenie jako koszt

Zgodnie z art. 74 ust. 2 specustawy kosztem uzyskania przychodów są również koszty poniesione z tytułu nieodpłatnego świadczenia. Także w przypadku tej kategorii wydatków konieczne jest spełnienie czterech wyżej wskazanych przesłanek możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych.