In dubio pro tributario w Konstytucji
W polskim porządku prawnym od dawna obowiązuje zasada rozstrzygania wątpliwości interpretacyjnych na korzyść podatnika. Jest to norma prawna wynikająca z brzmienia art. 217 w związku z art. 84 oraz 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Mimo tego, iż zasada ta znajduje swoje źródło uregulowania w ustawie zasadniczej, ustawodawca postanowił wzmocnić jej wydźwięk poprzez dodanie art. 2a do Ordynacji podatkowej. W świetle przywołanego przepisu niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika.
Dotychczasowe stosowanie zasady
Przez pierwsze lata obowiązywania, zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika była martwą instytucją prawną. Z upływem lat można było jednak zaobserwować, że mimo jej pomijania przez znaczną część organów podatkowych, znajduje zastosowanie na etapie postępowania sądowoadministracyjnego. Rozkwit orzecznictwa w tym zakresie może być szczególnie istotny na gruncie sporów z fiskusem powstałych po 2021 roku. W świetle nawarstwiania się wątpliwości związanych z interpretacją przepisów ustaw podatkowych nowelizowanych w ramach Polskiego Ładu, zarówno księgowi jak i doradcy podatkowi mają problem z jednoznaczną wykładnią tych regulacji.
Koniec przygotowywania poprawek do ww. ustaw został zapowiedziany na przełom maja i czerwca tego roku. Z tego względu należy uznać, iż zaistniały chaos prawny może przyczynić się do sporządzenia jeszcze wielu rozliczeń wbrew oczekiwaniom fiskusa. W związku z tym nakaz rozstrzygania wątpliwości prawnych na korzyść podatnika stanowić będzie dodatkowe narzędzie do prowadzenia sporu z organem podatkowym. O ile w toku postępowania podatkowego zastosowanie tej zasady może nie przynieść zamierzonego skutku, o tyle powinniśmy spodziewać się uwzględnienia art. 2a Ordynacji podatkowej w toku postępowania sądowego.
Warunki zastosowania in dubio pro tributario
Mając na uwadze powyższe należy wskazać, iż w świetle orzecznictwa sądów administracyjnych (m. in. wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 sierpnia 2021 r. o sygnaturze akt III FSK 3916/21) do naruszenia ww. zasady dochodzi w sytuacjach łącznego spełnienia trzech warunków, mianowicie:
- "zaistnienia wątpliwości dotyczące treści przepisów prawa podatkowego,
- istniejące wątpliwości powinny mieć taki charakter, że nie da się ich rozstrzygnąć (jeśli te wątpliwości są, ale mogą być wyeliminowane w procesie wykładni, przedmiotowa zasada nie może mieć zastosowania),
- eliminacji wątpliwości musi towarzyszyć możliwość przyjęcia takiego rozwiązania, którego efektem będzie istnienie korzyści dla podatnika."
W tym miejscu należy jednak podkreślić, że same różnice w interpretacji treści przepisów prawa podatkowego znajdujących swoje źródło w odrębnych poglądach specjalistów zajmujących się podatkami, czy różnej praktyce organów podatkowych nie świadczą o istnieniu niedających się usunąć wątpliwości co do treści przepisów.
pomoc@pitax.pl