Sejm zajmie się wyższą kwotą wolną od podatku

• Sejm rozpoczął prace nad projektem nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który zakłada podwyższenie kwoty wolnej od podatku.
• Nowa wartość kwoty wolnej od podatku miałaby wynieść 60 000 zł.
• Zgodnie z założeniami projektu, podwyższona kwota wolna od podatku miałaby zacząć obowiązywać jeszcze względem dochodów osiągniętych w 2024 r.

Kto może skorzystać z kwoty wolnej od podatku?

Przed przystąpieniem do omówienia propozycji legislacyjnych w zakresie podwyższenia kwoty wolnej od podatku, w pierwszej kolejności należy wyjaśnić, czym jest kwota wolna od podatku i kto może z niej skorzystać.

W ramach rozliczenia podatku dochodowego (lub zryczałtowanego podatku dochodowego) od osób fizycznych sporządzanego na pozostałych formularzach PIT nie ma możliwości uwzględnienia kwoty wolnej od podatku. Oznacza to, że z ww. przywileju podatkowego nie mogą skorzystać rozliczenia na takich deklaracjach jak np.:

• PIT-36L (podatek liniowy),
• PIT-28 (ryczałt od przychodów ewidencjonowanych),
• PIT-16A (karta podatkowa).

Propozycje legislacyjne podwyższenia kwoty wolnej od podatku

Podwyższenie kwoty zmniejszającej podatek

7 lutego 2024 r. skierowano projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który zgodnie z intencją ustawodawcy ma na celu podwyższenie kwoty wolnej od podatku. Należy jednak zauważyć, że uzasadnienie sporządzone przez prawodawcę przeczy zaproponowanym przez niego przepisom ustawy o PIT.

W świetle przedstawionego projektu, podwyższeniu miałaby podlegać nie kwota wolna od podatku, ale kwota zmniejszająca podatek. Na czym polega różnica? Otóż kwota zmniejszająca podatek to wartość, o którą pomniejszana jest podstawa opodatkowania poprzez uwzględnienie kwoty wolnej od podatku.

Jest ona ustalana poprzez zastosowanie podstawowej stawki podatku względem obecnie obowiązującej kwoty wolnej w następujący sposób:

12% * 30 000 zł = 3600 zł

Kwota zmniejszająca podatek to wartość, która pomniejsza podstawę opodatkowania, a w rezultacie przyczynia się do niższego zobowiązania podatkowego.

Zgodnie z propozycją legislacyjną przyjętą do pierwszego czytania kwota zmniejszająca podatek miałaby wynosić:

(...) 12-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego w trybie przepisów art.
2 i art. 4 przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za
pracę ale nie może być niższa niż 60.000 złotych.

Konfrontując intencje ustawodawcy wyrażone w uzasadnieniu do projektu ustawy z zaproponowanymi przez niego przepisami nowelizacji ustawy o PIT, należy dojść do wniosku, że intencją było podwyższenie nie kwoty zmniejszającej podatek (jak zostało to przedstawione w projektowanych regulacjach), ale kwoty wolnej od podatku.

Wynika to z faktu, że:

12% * 60 000 zł = 7200 zł

Podwyższenie kwoty wolnej od podatku

Druga z propozycji legislacyjnych (wobec której nie została jeszcze zainicjowana ścieżka legislacyjna) nie jest już obarczona błędami konstrukcyjnymi. Oznacza to, że w rezultacie jej uchwalenia (a następnie wejścia w życie) doszłoby do realnej możliwości uwzględnienia kwoty wolnej od podatku w wartości 60 000 zł dochodu (poprzez zastosowanie kwoty zmniejszającej podatek w wysokości 7200 zł rocznie).

Należy jednak zauważyć, że mimo braku błędów merytorycznych, uzasadnienie przedstawionej nowelizacji nie przewiduje kompleksowych rozwiązań systemowych.

Tak obszerne zredukowanie obciążeń fiskalnych na poziomie podatku dochodowego od osób fizycznych niosłoby za sobą dolegliwe konsekwencje dla III sektora finansowego. Mowa tutaj o organizacjach pożytku publicznego, których główne źródło utrzymania stanowi odpis podatkowy (obecnie ustalone na poziomie 1,5% PIT).

O ile ustawodawca zapowiada w uzasadnieniu projektu nowelizacji późniejsze wprowadzenie kompensacji ewentualnych strat dla samorządów terytorialnych, o tyle całkowicie pomija instytucje wsparcia dla organizacji pozarządowych, których jedną z naczelnych funkcji jest wsparcie najbardziej potrzebujących.

Mając na uwadze, że zarówno pierwsza, jak również druga z przedstawionych propozycji legislacyjnych zakłada retrospektywne zastosowanie kwoty wolnej od podatku (z zamiarem uwzględnienia jej względem dochodów osiągniętych od 1 stycznia 2024 r.), uznać należałoby, iż każdy z analizowanych projektów wymaga dalszych modyfikacji.

Wpływ na wybór przedsiębiorców

Ponadto należy uznać, że podniesienie kwoty wolnej od PIT w trakcie trwania roku podatkowego może jawić się jako sprzeczne z normami konstytucyjnymi. Aby wytłumaczyć wskazaną zależność przywołania wymaga pogląd Trybunału Konstytucyjnego, który konsekwentnie stanowi, że z ustawy zasadniczej wynika zakaz dokonywania zmian podatkowych w trakcie trwania okresu rozliczeniowego.

Jakkolwiek podwyższenie kwoty wolnej od PIT odczytywane jest jako korzyść dla podatników, to należy mieć na uwadze, że jest to przywilej podatkowy dotyczący wyłącznie osób fizycznych rozliczających się wg skali podatkowej (na zasadach ogólnych).

W tym miejscu wskazania wymaga, że przedsiębiorcy mają ograniczony czas na podjęcie decyzji, jaką formę opodatkowania wybrać w 2024 r. Co do zasady, osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą może zmienić metodę rozliczenia z urzędem skarbowym do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód. Oznacza to, że większość przedsiębiorców ma czas na zmianę formy opodatkowania najpóźniej do 20 lutego 2024 r. (w przypadku osób rozliczających się wg karty podatkowej do 20 stycznia 2024 r.).

Więcej na temat zmiany formy opodatkowania w 2024 r. dowiesz się z artykułu: Jaka forma opodatkowania w 2024 roku? 

Czy wyższa kwota wolna od podatku zacznie obowiązywać w 2024 roku?

Mając na uwadze przedstawione problemy rangi konstytucyjnej, systemowej oraz niedopatrzenia konstrukcyjne jednej z propozycji legislacyjnej nowelizacji ustawy o PIT, można przypuszczać, że wyższa kwota wolna od podatku zacznie obowiązywać nie wcześniej, niż wraz z początkiem przyszłego roku kalendarzowego.