Obowiązujący katalog obywateli Ukrainy objętych specustawą
Ustawa z dnia 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (dalej również: specustawa) została skonstruowana w taki sposób, aby zagwarantować pomoc wyłącznie tym obywatelom Ukrainy, którzy uciekają przed inwazją rosyjską i przedostają się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z Ukrainy.
Sposób ujęcia katalogu adresatów specustawy od samego początku budził wiele kontrowersji.
Po pierwsze, kształt przepisów ustawy ograniczający pomoc wyłącznie do uciekających z okupowanego państwa przez polsko-ukraińską granicę nie spełnia wymogów unijnych. Ich podstawa mieści się w wydanej decyzji wykonawczej Rady (UE) 2022/382 z dnia 4 marca 2022 r. stwierdzającej istnienie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy w rozumieniu art. 5 dyrektywy 2001/55/WE i skutkującej wprowadzeniem tymczasowej ochrony.
Po drugie, wielu obywateli Ukrainy opuszczających ogarniętą wojną ojczyznę, podjęło decyzję o obraniu bezpieczniejszej – często okrężnej – drogi ucieczki, która wiedzie przez państwa niedotknięte zagrożeniem militarnym. Specustawa nie obejmuje zakresem swojej pomocy takich osób, mimo że legitymują się jako obywatele Ukrainy, ich pobyt w Polsce podyktowany jest zaś wyłącznie działaniami zbrojnymi zainicjowanymi przez Rosję.
Rozszerzenie katalogu osób objętych pomocą
22 marca 2022 roku przez posłów Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych został przyjęty projekt nowelizacji specustawy. Zgodnie z jego założeniami oraz wcześniejszymi postulatami opozycyjnych partii politycznych, przepisy specustawy obejmą swoim zakresem wszystkich obywateli Ukrainy. Nie zmieni się jednak warunek dotyczący terminu ich przybycia na teren Rzeczypospolitej Polskiej – od 24 lutego – oraz przyczyna pobytu, która odnosi się do konieczności ucieczki przed działaniami zbrojnymi.
Znaczenie nowelizacji dla obywateli Rzeczypospolitej Polskiej
Spostrzeżenia wymaga, iż pomimo tego, że nowelizacja specustawy sprowadza się do rozszerzenia pomocy w odniesieniu do wszystkich obywateli Ukrainy, to ma również niebagatelne znaczenie dla pomagających im polskich obywateli. W dotychczasowym kształcie specustawy zostało zagwarantowane świadczenie dla osób udzielających zakwaterowania oraz wyżywienia uciekającym przed wojną Ukraińców. Mając na uwadze, że przepisy gwarantujące przyznanie świadczenia uzależniały jego wypłatę od pomocy tylko tym obywatelom Ukrainy, którzy przekroczyli granicę polsko-ukraińską.
Nowelizacja podjęta w ww. zakresie spowoduje uniknięcie ewentualnych problemów z wypłatą tego świadczenia i gwarantuje objęcie ochroną wszystkich obywateli Ukrainy chcących pozostać na terenie Polski.
Zgodnie z zapowiedziami projektodawców projekt nowelizacji będzie obradowany na najbliższym posiedzeniu Sejmu.
Poza wyżej wskazanym zakresem nowelizacji specustawy przygotowywane są również przepisy nowelizujące przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej.
pomoc@pitax.pl