Mechanizm rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) - czym jest?
Mechanizm rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) to zobowiązanie skierowane w stronę producentów, którzy mieliby objąć odpowiedzialnością oferowany produkt – nie tylko na etapie jego sprzedaży czy użytkowania. Chodzi tutaj przede wszystkim o koszty zagospodarowania odpadów, które w dużej części zostaną przerzucony na firmy wytwórcze. Wprowadzenie ROP popierają przede wszystkim samorządowcy i ekolodzy.
Wpływ odpadów na środowisko
Sposób produkcji, wykorzystywania i gospodarowania odpadami z tworzyw sztucznych wywiera obecnie bardzo negatywny wpływ na klimat, środowisko i gospodarkę. Procesy te oddziałują także na zdrowie zarówno ludzi, jak i zwierząt. W związku z tym wprowadzenie właściwej polityki dotyczącej tworzyw sztucznych okazało się konieczne na arenie międzynarodowej. W krajach Unii Europejskiej widoczne jest dążenie do zrównoważonego gospodarowania tworzywami sztucznymi poprzez zmianę sposobu produkcji i wykorzystania tworzyw sztucznych.
Jednym z efektów tych założeń jest wprowadzenie podatku od plastiku. Celem tych działań jest promowanie recyklingu, wzrost znaczenia i możliwości recyklingu tworzyw sztucznych oraz zwiększenie zapotrzebowania na opakowania pochodzące z recyklingu. Podatek ma więc stanowić bodziec dla krajów członkowskich UE do intensyfikacji zbiórki odpadów z tworzyw sztucznych, efektywnego recyklingu, co w efekcie spowoduje ogólną redukcję tworzyw w obiegu.
Dane Eurostatu za 2017 r. pokazują, że w UE recyklingowi poddano około 42 proc. opakowań z tworzyw sztucznych, natomiast w Polsce niecałe 35 proc. Udział ten stale się zwiększa, jednak nadal większość takich odpadów trafia do spalarni lub na składowiska.
Czego dotyczy nowy podatek od odpadów?
W dniach 17-21 lipca 2020 r. odbyło się posiedzenie Rady Europejskiej, podczas którego przyjęto nowe regulacje. Wprowadzenie nowej daniny ma na celu ograniczenie produkcji jednorazowego plastiku, do czego dąży Unia Europejska. Opłata dotyczyć będzie wszystkich opakowań z tworzyw sztucznych trafiających do sprzedaży, które następnie nie są przetwarzane. Podatkiem nie będą objęte opakowania z tworzyw sztucznych, zawierające minimum 30 proc. plastiku pochodzącego z recyklingu. Skutkiem nowych regulacji może się okazać wprowadzanie na rynek opakowań zastępczych, podlegających w całości przetworzeniu.
Podatek od odpadów - wysokość opłaty
Wysokość podatku zależna będzie od całkowitej masy odpadów niepoddanych recyklingowi w postaci opakowań z tworzyw sztucznych. Stawka za jeden kilogram wynosić będzie 0,80 euro, czyli jedna tona takich odpadów to opłata w wysokości 800 euro. Niższy recykling plastiku oznacza więc wyższy podatek. Wpływy z tytułu nowego podatku posłużą jako wsparcie Wieloletnich Ram Finansowych i Funduszu Odbudowy po pandemii koronawirusa. Możliwe jest zastosowanie ulgi dla państw o dochodzie narodowym poniżej średniej unijnej.
Podatek od odpadów - kto zapłaci
Podatek ma na celu motywować państwa Unii Europejskiej do ograniczania ilości wprowadzanych i zwiększania sumy przetwarzanych tworzyw sztucznych. Jednak to poszczególne państwa wybierają narzędzia, głównie legislacyjne, do realizacji założonych celów. Podmiotem zobligowanym do zapłaty podatku będzie dany kraj członkowski, który z kolei może zapłacić podatek z budżetu lub przerzucić go na producentów. Opłata przerzucona na producentów może spowodować wzrost cen.
Stanowisko grup ekologicznych oraz Polskiego Związku Przetwórców Tworzyw Sztucznych
Ekolodzy wypowiadają się w sposób przychylny o zbliżających się zmianach, mających zapobiegać składowaniu, spalaniu i zanieczyszczaniu środowiska naturalnego. Spora grupa ekologów jest też jednak przekonana o tym, że nowy podatek jest działaniem niewystarczającym. Zaproponowana przez Unię Europejską cena może okazać się niewystarczająca do drastycznej zmiany działania producentów tworzywa. Zdaniem wielu, opodatkowanie nowych opakowań w momencie wprowadzenia do obrotu mogłoby okazać się bardziej skuteczne od objęcia opłatą niepoddanych recyklingowi odpadów.
Z kolei Polski Związek Przetwórców Tworzyw Sztucznych podkreśla, że rozwiązanie to jest dyskryminujące dla krajów o niższym poziomie recyklingu. W opinii Związku, efektem nowego podatku będzie wzrost cen opakowań, szacowany na 30-100 proc.
Procedura związana z wprowadzeniem podatku jest jeszcze niedopracowana, dlatego też Związek nie wyraża zadowolenia z terminu określonego na wprowadzenie opłaty i uważa, że przełożenie wytycznych wynikających z ostatniego szczytu EU do polskiego porządku prawnego powinno się odbyć w sposób optymalny. PZPTS postuluje rozważenie wprowadzenia okresów przejściowych dla nowych regulacji, ponieważ czas na dostosowanie się przedsiębiorców do nowych wymogów może okazać się niewystarczający.
pomoc@pitax.pl