Opodatkowanie świadczenia pieniężnego za pomoc Ukraińcom
Zasady przyznawania świadczenia pieniężnego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia Ukraińcom zostało uregulowane w art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (dalej: specustawa). Jest to świadczenie wypłacane każdemu podmiotowi, w szczególności osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe, który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy uciekającym przed wojną po 24 lutego 2022 roku. Co do zasady, jest przyznanie następuje na okres nie dłuższy niż 60 dni i wyłącznie w oparciu o wniosek składany przez osobę zapewniającą pomoc dla Ukraińców. Więcej szczegółów na temat omawianego świadczenia poruszyliśmy w artykule Wysokość świadczenia przysługującego za opiekę nad obywatelami Ukrainy.
Niezależnie od rodzaju podmiotu zapewniającego opiekę nad uchodźcami z Ukrainy - osobę fizyczną czy prawną - świadczenia przekazane z tego tytułu nie podlegają opodatkowaniu. Wniosek o neutralności podatkowej wypłacanych świadczeń wynika z lektury przepisów:
- art. 52zi ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej również: ustawa o PIT),
- art. 38z ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej również: ustawa o CIT).
Wypłaty świadczeń pieniężnych, o których mowa w art. 13 ust. 1 Specustawy podlegają zatem zwolnieniu na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych oraz prawnych.
Opodatkowanie użyczenia lokalu Ukraińcom
W pierwszej kolejności, należy zaznaczyć iż czynność udostępnienia lokalu Ukraińcom w zamian, za którą przysługuje świadczenie pieniężne z art. 13 ust. 1 Specustawy odpowiada umowie użyczenia. Uregulowanie tej instytucji ma miejsce w art. 710-719 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z definicją umowy użyczenia, poprzez jej zawarcie użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.
Mając na uwadze istotę podatku dochodowego, należy uznać iż użyczenie lokalu mieszkalnego oraz innych rzeczy po stronie użyczającego nie powstanie przychód w podatku dochodowym od osób fizycznych czy prawnych, bez względu na to, kto jest osobą biorącą do używania. Z uwagi na bezpłatny charakter dokonywanej czynności oraz jej jednostronność należy uznać, iż w następstwie dokonania czynności użyczenia nie dojdzie do powiększenia majątku użyczającego (właściciela lokalu, najemcy udostępniającego nieruchomość). Tym samym ktoś, kto użyczy nieruchomości, nie osiągnie z tego tytułu żadnego przychodu, gdyż nie dojdzie do przysporzenia po jego stronie. Tylko w sytuacji powiększenia aktywów podatnika lub spadku jego pasywów dochodzi do osiągnięcia przez niego przychodu.
Opodatkowanie nieodpłatnych świadczeń przekazanych Ukraińcom
Mając na uwadze wyżej wypracowane wnioski w zakresie opodatkowania czynności użyczenia, należy analogiczne stanowisko podnieść pod grunt zapewnienia wyżywienia Ukraińcom stacjonujących w lokalu. Temu przypadkowi również nie towarzyszy element odpłatności co oznacza, że nie dojdzie do powstania przychodu po stronie użyczającego.
Opodatkowanie po stronie Ukraińców otrzymujących świadczenia
Uwzględniając wnioski dotyczące powstania przychodu na gruncie ustawy o PIT można dojść do wniosku, że obywatele Ukrainy będący beneficjentami wszelkich świadczeń na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej winni być zobowiązani do zapłaty podatku PIT z uwagi na spełnienie definicji przychodu. Na gruncie specustawy zostały jednak przewidziane preferencje podatkowe dla osób zza wschodniej granicy otrzymujących wsparcie od Polaków. Zgodnie bowiem z art. 52zh ustawy o PIT, zwalnia się od podatku dochodowego pomoc otrzymaną w okresie od 24 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. przez podatników będących obywatelami Ukrainy, którzy w tym okresie przybyli z terytorium Ukrainy, na skutek toczących się na tym terytorium działań wojennych, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
W efekcie, uchodźcy nie będą zobligowani do zapłacenia PIT od łącznej wartości wsparcia finansowego czy też rzeczowego, otrzymanego w Polsce. Dotyczy to zarówno pomocy otrzymanej od osób fizycznych działających prywatnie jak i organizacji pozarządowych czy organów administracji publicznej.
pomoc@pitax.pl