Sytuacja polskich firm staje się coraz bardziej dramatyczna z powodu obowiązujących zakazów prowadzenia działalności, a według zapowiedzi rządu zniesienia obostrzeń nie można się spodziewać przed końcem pierwszego kwartału 2021 r. Pozwy składane przeciwko Skarbowi Państwa są bezpośrednią konsekwencją tej sytuacji.
Jednak powodzenie składanych pozwów stoi pod znakiem zapytania z powodu wniosku skierowanego przez Premiera Mateusza Morawieckiego do Trybunału Konstytucyjnego, w którym zapytał on, czy przepis pozwalający pozwać Skarb Państwa za działanie niezgodne z prawem jest sprzeczny z Konstytucją (chodzi o art. 417[1] Kodeksu cywilnego o odpowiedzialności za „szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej”).
Implikowana konieczność stwierdzenia niekonstytucyjności aktu wykonawczego wyłącznie przez Trybunał Konstytucyjny spowolni wypłaty możliwych odszkodowań dla przedsiębiorców. Sądy mogą także wstrzymać się z rozpatrywaniem pozwów do czasu wydania orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny.
Pozew o ustalenie
Składane obecnie pozwy dotyczą ustalenia prawa do odszkodowania za bezprawne działanie państwa, a nie o odszkodowania. Dopiero kiedy sąd wyda decyzję pozytywną dla przedsiębiorców, w kolejnym kroku, wystosują oni pozwy o wskazanie kwoty odszkodowania (za wszystkie straty i utracone korzyści). Przedsiębiorcy będą musieli wykazać i udowodnić wysokość swoich roszczeń.
Stan wyjątkowy i rekompensaty dla przedsiębiorców
Wprowadzenie stanu wyjątkowego w związku z pandemią COVID-19 zapewniłoby przedsiębiorcom rekompensatę poniesionych strat, jednak rząd nie zdecydował się na ten krok. Możliwość wprowadzenia stanu klęski żywiołowej daje art. 232 Konstytucji.
Z kolei wyroki sądów administracyjnych wskazują, że obostrzenia, z jakimi mamy obecnie do czynienia, powinny być wprowadzane za pośrednictwem ustawy, a nie rozporządzenia. Należy jednak pamiętać, że wyroki sądów administracyjnych nie są wiążące dla sądów cywilnych. Dla pozwów przedsiębiorców kluczowe znaczenie będą miały orzeczenia sądów cywilnych.
Projekt ustawy przedsiębiorców
Przedsiębiorcy za pośrednictwem opozycji parlamentarnej złożyli właśnie w Senacie projekt ustawy pozwalającej na wypłatę odszkodowań za straty wywołane lockdownem. Projekt zakłada dostępność odszkodowań na poziomie tych, które byłyby wypłacane w związku ze stanem wyjątkowym lub stanem klęski żywiołowej.
pomoc@pitax.pl