FATCA - co to jest i na czym polega

Czym jest FACTA oraz jaki ma na nas wpływ?

FATCA  jest amerykańską ustawą uchwaloną przez Kongres w dniu 28 marca 2010 r. Zapisy ustawy mają na celu zapobieżenie sytuacji, w której amerykańscy podatnicy wykorzystują zagraniczne (np. polskie) instytucje finansowe do ukrywania dochodów, a co za tym idzie unikania płacenia podatków w USA.

Ustawa w sprawie Fatca zaczęła obowiązywać w Polsce 1 grudnia 2015 roku. Na podstawie tej ustawy polskie instytucje finansowe (banki, domy maklerskie, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, firmy ubezpieczeniowe itp.) mają obowiązek identyfikacji, czy dany klient nie ma amerykańskiej rezydencji podatkowej. Jeśli okaże się, że klient ma amerykańskie obywatelstwo (czyli musi płacić w USA podatek od wszystkich swoich dochodów), wtedy instytucje finansowe w Polsce muszą corocznie przekazać do urzędu skarbowego w Ameryce odpowiednie dane o tymże kliencie. Przekazanie informacji następuje za pośrednictwem Ministerstwa Finansów.

Jakie dane będą przekazywane do urzędu skarbowego Stanów Zjednoczonych?

Dane, jakie instytucje finansowe powinny przekazać w przypadku amerykańskich rezydentów, to:

• imię i nazwisko osoby fizycznej lub nazwa podmiotu,
• adres,
• amerykański NIP,
• numer rachunku finansowego,
• sumę sald rachunków klienta,
• wartość brutto skapitalizowanych odsetek,
• dokumenty potwierdzające powyższe informacje.

W przypadku klientów indywidualnych Bank zobowiązany jest do przekazania powyższych danych tylko w sytuacji przekroczenia sumy sald rachunków rezydentów USA ponad równowartość 50 000 USD. W przypadku klientów instytucjonalnych powyższe dane przekazywane są niezależnie od sumy sald rachunków podlegających raportowaniu.

Oświadczenia o (nie)amerykańskim obywatelstwie

Do zebrania danych o kliencie, o jego amerykańskiej lub nieamerykańskiej rezydencji zobowiązane są instytucje finansowe polskie (np. banki). Metoda jest dowolna - najczęściej banki proszą o wypełnienie formularza z odpowiednim oświadczeniem. Formularze w każdym banku mogą się różnić.

Dla osób, które założyły rachunki pomiędzy 1 lipca 2014 a 1 grudnia 2015 (czyli w okresie przejściowym, w którym FATCA powinna w Polsce obowiązywać, ale ze względu na opóźnienia legislacyjne, nie weszła w życie) instytucje finansowe z reguły wysyłają pismo o konieczności złożenia oświadczenia o amerykańskiej lub nieamerykańskiej rezydencji podatkowej. Do pism zazwyczaj dołączane są odpowiednie wnioski. Na odesłanie wypełnionego formularza mamy czas do końca listopada 2016 roku - jeżeli tego nie zrobimy, to banki mają obowiązek zablokować nasze konto do momentu złożenia oświadczenia.

Natomiast dla osób, które założyły rachunki po 1 grudnia 2015 r. (czyli od momentu obowiązywania w Polsce Fatca) wystarczy wypełnić oświadczenie, które instytucje dołączają do umowy otwarcia rachunku. Jeśli nie wypełnimy takiego oświadczenia, banki mogą nam odmówić otwarcia rachunku.

Powyższe oświadczenia składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej. 

Amerykańska rezydencja (obywatelstwo) podatkowa występuje, gdy:

• uzyskaliśmy prawo stałego pobytu w Stanach Zjednoczonych przez dowolny okres w danym roku (tzw. Zielona Karta), lub
• dokonaliśmy wyboru amerykańskiej rezydencji dla celów podatkowych po spełnieniu warunków przewidzianych w przepisach Stanów Zjednoczonych, lub
• posiadamy ośrodek interesów życiowych w USA (np. miejsce zamieszkania), lub
• przebywaliśmy w USA w roku podatkowym przez co najmniej 183 dni (ok. pół roku),
• przebywaliśmy w Stanach Zjednoczonych przez co najmniej 31 dni w ciągu roku podatkowego i jednocześnie łączna liczba dni, w których osoba ta przebywała w Stanach Zjednoczonych w ciągu bieżącego roku i 2 poprzednich lat kalendarzowych wynosi co najmniej 183 dni (ustalając łączną liczbę dni pobytu stosuje się mnożnik 1 dla liczby dni pobytu w roku bieżącym, 1/3 dla dni pobytu w roku poprzednim i 1/6 dla dni pobytu dwa lata wstecz).

Słówko “lub” pomiędzy punktami wskazuje, że wystarczy spełnić co najmniej jeden z powyższych warunków, aby nabyć obywatelstwo amerykańskie, i co za tym idzie - podlegać pod amerykańskie prawo podatkowe.

Do ustalenia łącznej liczby dni pobytu stosuje się mnożnik 1 dla liczby dni pobytu w roku bieżącym, 1/3 dla dni pobytu w roku poprzednim i 1/6 dla dni pobytu dwa lata wstecz co oznacza, że:

• 1 dzień pobytu w roku bieżącym = 1 dzień do łącznej liczby dni pobytu,
• 3 dni pobytu w roku poprzednim = 1 dzień do łącznej liczby dni pobytu,
• 6 dni pobytu dwa lata wstecz = 1 dzień do łącznej liczby dni pobytu.

Przykład

Pani Krystyna przebywała w Stanach Zjednoczonych w roku podatkowym 2015 łącznie przez 36 dni, w roku 2014 przebywała w USA przez 180 dni, a w roku 2013 przez 360 dni. Ile wynosiła łączna liczba dni pobytu dla ustalenia rezydencji podatkowej?

1. Rok 2015 - stosujemy mnożnik 1 dla liczby dni pobytu - 36 dni (36x1)
2. Rok 2014 (rok wstecz od 2015) - stosujemy mnożnik ⅓ dla liczby dni pobytu - 60 dni (180x1/3)
3. Rok 2013 (dwa lata wstecz od roku 2015 - stosujemy mnożnik ⅙ dla liczby dni pobytu - 60 dni (360x1/6)
4. Dodajemy wyliczone według mnożnika dni do siebie: 36+60+60 =156

Jak widzimy z obliczeń, łączna liczba dni pobytu pani Krystyny w ciągu trzech ostatnich lat nie przekroczyła 183 dni, a zatem według liczby dni pobytu nie został spełniony warunek amerykańskiego obywatelstwa.

Rejestracja polskich banków w amerykańskim urzędzie skarbowym

Zgodnie z wymogami FATCA, banki w Polsce zostały zarejestrowane na stronie internetowej Urzędu Skarbowego Stanów Zjednoczonych Ameryki - każdemu bankowi została nadana odpowiednia identyfikacja. Dla zobrazowania podamy przykłady z czterech banków.

I tak np. Bank Zachodni WBK w urzędzie skarbowym amerykańskim został opatrzony następującymi danymi:
Nazwa: Bank Zachodni WBK S.A.
Model: IGA 1A
Numer GIIN (ang. Global Intermediary Identification Number - numer identyfikacyjny): B64D0N.00500.ME.616
Status FATCA: Reporting Model 1 FFI.

Bank BPH (Bank przemysłowo Handlowy) został zarejestrowanym pod danymi:
Nazwa: Bank BPH Spolka Akcyjna  
Numer GIIN: 07CX9G.99999.SL.616.

ING Bank Śląski S.A został zarejestrowany pod danymi:
Nazwa: ING Bank Slaski S.A.
Model: IGA 1A
Numer GIIN: 5B7B1V.00042.ME.616.
Status FATCA: Registered Deemed Compliant FFI.

PKO Bank Polski S.A w amerykańskim urzędzie skarbowym widnieje pod danymi
Nazwa: POWSZECHNA KASA OSZCZEDNOSCI BP SA
Model: IGA 1A
Numer GIIN: WPIM0Q.00000.LE.616
Status FATCA: REGISTERED DEEMED COMPLIANT FFI.

Źródła prawne dotyczące FATCA:

Ustawa z dnia 9 października 2015 r. dotycząca wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych oraz wdrożenia ustawodawstwa FATCA

Umowa z dnia 7 października 2014 r.dotycząca wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych oraz wdrożenia ustawodawstwa FATCA oraz towarzyszące Uzgodnienia Końcowe