Czas karalności przestępstwa skarbowego – obowiązujące zasady
Zgodnie z obowiązującymi regułami wytyczonymi przez Kodeks karny skarbowy (dalej również: KKS) karalność przestępstwa skarbowego jest ograniczona w czasie. W sytuacji uznania, iż osoba dopuściła się popełnienia przestępstwa skarbowego, karalność za dokonanie czynu zabronionego ustaje, jeżeli upłynęło:
- 5 lat – gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat.
- 10 lat – gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata.
Wskazania przy tym wymaga, że zgodnie z art. 44 § 2 KKS, karalność przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej ustaje także wówczas, gdy nastąpiło przedawnienie tej należności.
Nie ulega wątpliwości, że do katalogu należności publicznoprawnych zaliczyć należy również należności podatkowe. Oznacza to, że jeśli czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata, a ponadto polega na nieodprowadzeniu należnego podatku do skarbu państwa, to termin karalności za taki czyn będzie krótszy aniżeli 10 lat, jak wyżej wskazano. Wynika to z przywołanego art. 44 § 2 KKS, który w tym względzie utożsamia termin karalności za popełnienie przestępstwa skarbowego z terminem przedawnienia zobowiązania podatkowego.
Przepis art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej (dalej również: OP) wprowadza generalną regułę, zgodnie z którą zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.
Przykład:
Podatnik zobowiązany był do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych za 2016 r. i złożenia deklaracji PIT-37, z której wynika jego zobowiązanie podatkowe. Termin płatności i wykazania podatku przypadał na okres do końca kwietnia 2017 r., co oznacza, że przedawnienie ww. zobowiązania podatkowego nastąpi 1 stycznia 2023 r.
Zestawienie przywołanych przepisów OP z KKS wskazuje, iż w niektórych przypadkach popełnienie przestępstwa skarbowego będzie mogło być karalne w terminie krótszym aniżeli ustawowo przyjęty w KKS dziesięcioletni okres.
Przykładem przestępstwa skarbowego, którego karalność wynosi 10 lat i polega na uszczupleniu należności podatkowych odprowadzanych do skarbu państwa, jest czyn wskazany w art. 54 § 1 KKS. W świetle jego brzmienia podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania, lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie. Takie przestępstwo skarbowe zagrożone jest karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata, gdyż ze względu na brzmienie art. 27 § 1 KKS może za nie zostać orzeczona kara pozbawienia wolności w wysokości 5 lat.
Czas karalności przestępstwa skarbowego – proponowane zmiany
Zgodnie z planowaną nowelizacją Kodeksu karnego skarbowego, Ministerstwo Sprawiedliwości obnosi się z zamiarem wykreślenia art. 44 § 2 KKS. Oznacza to, że karalność za popełnienie przestępstwa skarbowego nie będzie już uzależniona od ewentualnego narażenia skarbu państwa na uszczuplenie. Ponadto zostanie zlikwidowane powiązanie z terminem przedawnienia zobowiązania podatkowego. W związku z tym niezależnie od charakteru popełnionego przestępstwa skarbowego – w sytuacji, gdy dokonanie czynu będzie wiązało się z możliwością nałożenia kary pozbawienia wolności na okres dłuższy niż 3 lata – jego karalność nie ustanie przed upływem 10 lat.
Nowelizacja KKS – etap legislacyjny
Projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw, o którym piszemy w treści niniejszego artykułu, od 9 marca znajduje się na etapie konsultacji publicznych. Ministerstwo Sprawiedliwości deklaruje jednak chęć przeprowadzenia całego procesu legislacyjnego tak, aby projekt doczekał się swojego wejścia w życie nie później niż w drugim półroczu 2022 roku.
pomoc@pitax.pl