Kwota wolna od podatku od spadków i darowizn
Podatek od spadków i darowizn jest daniną, która ma zastosowanie między innymi w sytuacji, gdy dochodzi do darowania środków finansowych, rzeczy lub praw majątkowych. Wówczas zapłata podatku spoczywa na osobie, która jest beneficjentem darowizny - czyli nabyła własność przekazanych datków.
Analogicznie jak ma to miejsce na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych, również i w tym przypadku obowiązuje kwota wolna od podatku. Jej wysokość zależy od podstawowych czynników, jakimi są w szczególności:
- stopień pokrewieństwa pomiędzy stronami darowizny,
- ilość darczyńców,
- wartość przekazywanych datków w okresie ostatnich pięciu lat.
Obowiązek rozliczenia się z urzędem skarbowym nie powstanie, o ile kwota darowizn otrzymana od pojedynczej osoby nie przekroczy wartości:
- 36 120 zł – dotyczy obdarowanych zaliczających się do I grupy podatkowej, w skład której wchodzą małżonkowie, dzieci, rodzice, dziadkowie, wnuki, prawnuki, rodzeństwo, zięć bądź synowa
- 27 090 zł – drugi próg kwoty wolnej obejmuje osoby należące do II grupy podatkowej. Do wskazanego katalogu należy zaliczyć nabywców będących rodzeństwem rodziców, zstępnymi (dzieci i wnuki) rodzeństwa, małżonkami rodzeństwa, rodzeństwem małżonków lub małżonkami pozostałych zstępnych
- 5 733 zł – najniższa kwota wolna od podatku od spadków i darowizn obowiązuje odbiorców darowizn, którzy stanowią dalszą rodzinę darczyńcy (nie zaliczają się do I i II grupy podatkowej) lub nie są w żaden sposób spokrewnieni z nim spokrewnieni
Jak można zauważyć, wysokość kwoty wolnej od podatku rośnie wraz ze stopniem pokrewieństwa pomiędzy stronami darowizn. Nowe (wyżej wymienione) progi datków zwolnionych z opodatkowania obowiązują od 1 lipca 2023 r.
W przypadku, gdy łączna wartość darowizn mieści się w kwocie wolnej, to podatnik nie musi składać właściwej deklaracji (druk SD-3), jednak jest zobowiązany do zgłoszenia otrzymanych datków do urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy od nabycia ich własności. Umowa darowizny, która została zawarta w formie aktu notarialnego wyłącza konieczność poinformowania organu podatkowego, gdyż osobą odprowadzającą daninę oraz zgłaszającą kwotę i rodzaj darowizny jest notariusz.
Zwolnienie z podatku dla najbliższej rodziny
Dla najbliżej spokrewnionych przewidziano również całkowite zwolnienie z podatku od spadków i darowizn. Jest to preferencja podatkowa, z której skorzystać mogą małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym bądź macocha darczyńcy. W przypadku, gdy przedmiotem darowizny są pieniądze, to nie wystarczy pamiętać wyłącznie o obowiązku zgłoszenia. Ustawodawca stawia dodatkowy warunek pod postacią konieczności udokumentowania otrzymania środków finansowych jako darowizny od najbliższej rodziny. Warto wskazać, że dowodem na tę okoliczność mogą być wyłącznie potwierdzenie przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Jak udokumentować darowiznę pieniężną?
Wyżej przywołany wymóg należytego udokumentowania otrzymanej darowizny pieniężnej celem skorzystania z całkowitego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn stanowi oś sporu pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi od lat. Wątpliwości osób zainteresowanych omawianą preferencją podatkową rozwiewa uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego o sygn. akt III FPS 3/22 podjęta w dniu 20 marca 2023 r. W ramach orzeczenia uznano, że:
warunkiem wystarczającym do skorzystania ze zwolnienia podatkowego uregulowanego w tym przepisie (art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn – przyp. red.) jest udokumentowanie dokonania przekazania środków pieniężnych we wskazany w tym przepisie sposób przez darczyńcę na rzecz obdarowanego.
Jak należy interpretować orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego? Otóż w ten sposób, że to rolą beneficjenta jest dostateczne wykazanie otrzymania darowizny poprzez udokumentowanie faktu przekazania na konto lub w drodze przekazu pocztowego.
Podkreślenia wymaga, że dokonanie wpłaty na własne konto przez samego nabywcę nie może być uznana jako dowód na okoliczność przekazania darowizny przez darczyńcę. Zasilenie konta poprzez wpłatę określonej wartości środków nie jest dowodem ich otrzymania od darczyńcy i każdorazowo powinna być traktowane jako wpłata własna właściciela rachunku bankowego.
Uzasadnienie wskazanego orzeczenia przypomina, że warunek należytego udokumentowania darowizn pieniężnych został wprowadzony dwóch względów: zagwarantowanie szczelności systemu podatkowego oraz uniknięcie wprowadzania do obrotu gotówki nieustalonego pochodzenia.
pomoc@pitax.pl