Podstawą naszej działalności - obserwowania rozpraw sądowych - jest współpraca z wolontariuszami. Aby program monitoringu sądów mógł faktycznie obejmować obszar całej Polski, nasi trenerzy odwiedzają ośrodki akademickie w różnych częściach kraju, by rekrutować nowych obserwatorów, głównie spośród studentów uczelni wyższych. W trakcie prowadzonych przez nas szkoleń wyjaśniamy przyszłym wolontariuszom podstawowe reguły rozprawy sądowej, tłumaczymy jak ważną rolę pełni niezależny obserwator, a także zapoznajemy ich z kwestionariuszami obserwacji przebiegu rozprawy i infrastruktury sądu, które następnie będę wypełniane przez nich w trakcie wizyt w sądach.

Przez 9 lat naszej działalności zauważyliśmy, że konieczne jest odnawianie bazy obserwatorów i rekrutowanie ich spośród kolejnych roczników studentów, w miarę jak dotychczasowi kończą studia.

Środki pozyskane z 1% podatku zostaną wykorzystane na pokrycie kosztów spotkań rekrutacyjnych i szkoleń dla wolontariuszy.

W Fundacji Court Watch Polska dążymy do tego, aby każdy człowiek przekraczając próg sądu w Polsce był spokojny, że zostanie potraktowany sprawiedliwie i z szacunkiem. Nawet 10 tysięcy osób rocznie czuje się bezpieczniej, bo przebieg procesu, którego są stroną, obserwują nasi wolontariusze. Udało nam się zaangażować w obserwację swoich lokalnych sądów już 2,5 tysiąca ochotników w całej Polsce. Zebraliśmy największą na świecie bazę danych, o tym co dzieje się w sądach. Na podstawie zebranych obserwacji skutecznie przekonujemy sędziów do zmian. Pokazujemy czego unikać i co robić, by nawet ludzie, którzy otrzymali niekorzystny dla siebie wyrok, mogli opuścić gmach sądu z przekonaniem, że mieli sprawiedliwy proces.

Obywatelska kontrola władzy sądowniczej

Fundacja nawiązuje swoją nazwą do międzynarodowego ruchu społecznego court watch. Ideą, która przyświeca ruchowi, jest nie tylko kontrola sądów, ale i stanie na straży ich niezależności i niezawisłości.

Powstaliśmy, aby upowszechnić prawo do publicznego procesu poprzez prowadzenie Obywatelskiego Monitoringu Sądów. Prowadzimy otwarte szkolenia na terenie całego kraju, a nasi wolontariusze uczestniczą w rozprawach sądowych. Nie reprezentują oni żadnej ze stron, ale obserwują przebieg postępowania ze szczególnym uwzględnieniem pracy sądu (sędziów i pracowników sądu) i sposobu, w jaki sposób realizowane są prawa przysługujące uczestnikom postępowania, w jaki sposób są oni traktowani i w jakich warunkach stają przed sądem. Przez 8 lat działalności Fundacji łącznie 2,5 tysiąca wolontariuszy odwiedziło ponad 35 tysięcy rozpraw sądowych.

Kontrola obywatelska trzeciej władzy poprzez obecność niezależnych obserwatorów, zaangażowanie zwykłych obywateli w poprawę działania sądów i oparty na szacunku dialog z sędziami doprowadziły do trzykrotnego zmniejszenia częstości występowania niektórych niepokojących zjawisk. W wielu sędziach wzbudziliśmy świadomość tego, że najtrwalszą gwarancją niezależności sądownictwa jest zaufanie społeczne budowane właściwym traktowaniem ludzi na sali rozpraw.

Obywatelski Monitoring Sądów

Dane z obserwacji są systematycznie zbierane, aby przygotować sprawozdania i analizy, które udostępniamy sądom oraz opinii publicznej. Każdy z 7 dotychczas wydanych raportów zawierał nie tylko dane liczbowe, ale także przykłady dobrych i złych  praktyk. Dzięki nim polscy sędziowie po raz pierwszy otrzymali kompleksową, opartą na bezstronnym źródle informację zwrotną na temat tego, jak ich praca widziana jest oczami zwykłego obywatela.

Wyniki monitoringu prezentowane są na dorocznej konferencji, trafiają na biurka wszystkich prezesów sądów w Polsce. Poprzez spotkanie, szkolenia i warsztaty docieramy do sądów także bezpośrednio.

Obywatelski Sędzia Roku

Od 2015 roku organizujemy plebiscyt na „Obywatelski Sędzia Roku”. Laureatami tego konkursu zostają sędziowie, których działania otwierają sądy na potrzeby obywateli i stanowią pozytywne wzorce w swoim środowisku. Doceniane są przy tym szczególnie działania lokalne, które nie mają szansy uzyskania ogólnopolskiego rozgłosu, ale stanowią ważny wkład w budowanie kapitału społecznego w lokalnym środowisku. Plebiscyt  jest także okazją do tego, aby pokazać przykłady działalności sędziów, które wykraczają ponad ich obowiązki, a są podyktowane troską o dobro drugiego człowieka.

Monitoring prac legislacyjnych

Ważnym obszarem działalności Fundacji jest monitorowanie prac legislacyjnych wpływających na funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości w Polsce i dążenie do zmian przepisów na lepsze, a w efekcie – poprawienie funkcjonowania społeczeństwa, gospodarki i państwa. Jesteśmy głosem społecznego eksperta w pracach na rzecz zmian procedur lub źle funkcjonującego prawa, bierzemy udział w posiedzeniach zespołów problemowych, dyskusjach i konsultacjach, opiniujemy projekty aktów prawnych, publikujemy własne wnioski, rekomendacje i projekty rozwiązań instytucjonalnych.

Wokanda Obywatelska

Prowadzimy samopomocowy serwis internetowy „Wokanda Obywatelska” (wokandaobywatelska.pl). Za jego pomocą umożliwiamy każdemu zaproszenie na rozprawę publiczności. Corocznie przyjmujemy kilkaset nowych zgłoszeń. Staramy się, aby jak najwięcej z nich zakończyło się wizytą obserwatora na rozprawie. Nasi obserwatorzy trafiają nawet na 60% zgłoszonych z całej Polski rozpraw.

Program Edukacji Prawnej

Świadomość prawną i oswajanie z wymiarem sprawiedliwości realizujemy także w stosunku do osób niepełnoletnich, które bez specjalnej zgody sądu nie mogą same obserwować posiedzeń. Do nich kierujemy Program Edukacji Prawnej. Młodzież coraz mniej interesuje się klasycznymi formami przekazywania wiedzy, dlatego wykorzystujemy interaktywne metody nauczania: symulacje rozpraw sądowych, debaty. W tym roku odbędzie się druga edycja Turnieju Debat Oksfordzkich o tematyce społeczno-prawnej. Weźmie w nim udział młodzież licealna z całej Polski. Stworzyliśmy też nowatorskie narzędzie edukacyjne - „Prawopolis” - pierwszą w Polsce grę planszowej o tematyce prawnej.

W ciągu ostatniego roku pracownicy i wolontariusze Fundacji dotarli do prawie 2 tysięcy młodych osób, spotykając się z nimi w szkołach, na dniach otwartych sądów i na wakacyjnych festiwalach młodzieżowych.