Kiedyś mogliśmy cieszyć się aż 600 różnymi smakami i aromatami jabłek. Teraz w większości supermarketów znajdziemy zaledwie kilka odmian, zazwyczaj owoce bez podanej nazwy, nawet jeśli różniące się wyglądem, to smakujące podobnie. W mniejszych sklepach spotkamy ligole, szamiony czy jonagoldy z idealnie gładką skórką. A czy ktoś pamięta jeszcze, jak smakuje reneta szara, koksa pomarańczowa, papierówka…? Głównym celem, jaki przyświeca akcji ochrony tradycyjnych odmian, jest zachowanie różnorodności genetycznej drzew i krzewów owocowych. Wiele z tych odmian to gatunki ginące, mnóstwo z nich zostało zniszczonych masowo w latach sześćdziesiątych i zastąpionych niskopiennymi drzewkami. W Śląskim Ogrodzie Botanicznym udało się zgromadzić i ochronić 260 starych odmian jabłoni, poprzez utworzenie kolekcji zachowawczej starych odmian drzew i krzewów owocowych. Co chwilę odbieramy telefony od mieszkańców, którzy chcą, aby przyjechać do ich domostwa, w której rośnie stara jabłoń. Drzewa częstokroć już nie owocują, albo bardzo znikomo, ale ich właściciele pamiętają z dzieciństwa smak przepysznych, soczystych owoców. Chcieliby poznać, co to za odmiana i w jaki sposób można ją rozmnożyć. Po takim telefonie naukowcy udają się pod wskazany adres i jeśli okaże się, że takiej odmiany nie ma jeszcze w kolekcji zachowawczej starych odmian, pobierają zrazy, które następnie są szczepione na podkładkach. Działania te mają na celu utworzenie w przyszłości Narodowej Kolekcji Tradycyjnych Odmian Jabłoni.

Ponieważ sady wymagają stałej opieki i pielęgnacji, środki uzyskane z 1% zostaną przeznaczone na te cele. Jest to przede wszystkim: przycinanie, nawożenie i osłonkowanie przed zimą. Dodatkowo, w miarę możliwości finansowych z pozyskanego 1 %, planuje się nasadzanie kolejnych starych odmian drzew i krzewów owocowych, m. in. porzeczek, malin i aronii.

Śląski Ogród Botaniczny istnieje od 2003 roku jako związek stowarzyszeń. W jego skład wchodzą: Województwo Śląskie, Polska Akademia Nauk, Uniwersytet Śląski, Powiat Mikołowski, Powiat Raciborski, Gmina Mikołów, Gmina Radzionków, Gmina Racibórz, Gmina Jaworzno, Gmina Lyski, Towarzystwo Przyjaciół Śląskiego Ogrodu Botanicznego, Towarzystwo Miłośników Ziemi Raciborskiej, Stowarzyszenie Wspólnota, Stowarzyszenie Golf Park Mikołów. Członkiem wspierającym jest Górnośląskie Towarzystwo Lotnicze SA. Związek ten ma formułę otwartą dla innych samorządów, stowarzyszeń i instytucji naukowych. Od 2006 roku, kiedy to Minister Środowiska zezwolił związkowi stowarzyszeń na prowadzenie ogrodu botanicznego w Mikołowie, instytucja ta cały czas intensywnie się rozwija i prowadzi zakrojoną na szeroką skalę działalność, dzięki czemu wpisała się już na dobre zarówno w krajobraz Górnego Śląska, jak i w świadomość jego mieszkańców. Stały rozwój Śląskiego Ogrodu Botanicznego powoduje, że jednostki tej Instytucji poza Mikołowem obecne są w Radzionkowie, a w najbliższym czasie również w Jaworznie. Śląski Ogród Botaniczny jest od kilku lat jednostką o charakterze regionalnym i ponadregionalnym, a ze względu na swój zakres działań wpisuje się doskonale w koncepcję rozwoju nowopowstałej metropolii. Co roku odwiedza nas ponad sto tysięcy osób, a podczas samych tylko wydarzeń ekologicznych liczba odwiedzających sięga kilku tysięcy. Śląski Ogród Botaniczny – Związek Stowarzyszeń to instytucja, która od 15 lat realizuje zadania związane z ochroną przyrody, w szczególności zachowaniem bioróżnorodności, oraz edukacją przyrodniczą i ekologiczną. Od 2003 roku z zajęć edukacyjnych organizowanych przez Ogród skorzystało 150 000 osób – dzieci, młodzieży i dorosłych. Dzięki pozyskanym środkom mogliśmy zrealizować liczne projekty edukacyjne, wystawy, organizować konferencje i seminaria, założyć i rozbudować kolekcje roślinne, promować działania ekologiczne poprzez organizację dużych plenerowych wydarzeń. Prowadzone przez nas kampanie edukacyjne są organizowane na najwyższym poziomie i z wielkim rozmachem, są nagłaśniane przez media – telewizje regionalne, rozgłośnie radiowe, czasopisma, serwisy internetowe, dzięki czemu z propozycji warsztatów, zajęć, pokazów, seminariów, wystaw i wielu innych aktywności korzystają dziesiątki tysięcy osób rocznie z całego województwa śląskiego i nie tylko. Należy zaznaczyć, że Śląski Ogród Botaniczny jest udostępniany bezpłatnie przez cały tydzień od godzin porannych do zmroku, dlatego korzystanie z naszej oferty jest praktycznie niczym nieograniczone i może korzystać z nich każdy, bez względu na możliwości finansowe. Należy również podkreślić, że obecnie Związek Stowarzyszeń staje się jedną z bardziej rozbudowanych sieci ochrony bioróżnorodności metodami ex situ w Polsce. Jest to wspólny wysiłek bardzo wielu samorządów i instytucji wchodzących w skład Związku Stowarzyszeń. Misją Śląskiego Ogrodu Botanicznego jest działalność na rzecz ochrony różnorodności biologicznej, poprzez uprawę na swoim terenie rzadkich i zagrożonych gatunków roślin oraz ich przenoszenie z warunków uprawy do właściwych im siedlisk, zachowanie cennych, a zanikających upraw polnych i łąkowych oraz starych odmian drzew owocowych. Misja Ogrodu realizowana jest m.in. poprzez tworzenie przestrzeni chroniącej różnorodność biologiczną Śląska oraz strefy klimatu umiarkowanego; prezentację kolekcji roślin, umożliwiającą poznawanie gatunków chronionych; prowadzenie badań naukowych, aktywny udział w kształtowaniu postawy proekologicznej wśród mieszkańców regionu oraz propagowanie informacji na temat sposobów zachowania bioróżnorodności. Śląski Ogród Botaniczny uzyskał również wpis do rejestru w systemie PolON, jako jednostka naukowa w rozumieniu zapisów Art 2 pkt 9 lit. f) Ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (Dz.U. 2010 Nr 96 poz. 615). Nadzór merytoryczny nad działalnością naukowo-badawczą jednostki sprawuje Rada Naukowa. W siedzibie Ogrodu znajduje się także Pracownia Struktury Roślin powołana przez Polską Akademię Nauk Ogród Botaniczny – Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej z Warszawy Powsina. Od 2011 roku w Śląskim Ogrodzie Botanicznym swoją siedzibę ma również Rada Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce – stowarzyszenie zrzeszające przedstawicieli polskich ogrodów botanicznych i tworzące tzw. krajową sieć ogrodów botanicznych. Jest  to organizacja pozarządowa, która inicjuje i podejmuje wspólne badania naukowe, monitoruje uprawę ex situ gatunków rzadkich i zagrożonych w skali kraju, tworzy regionalne banki nasion, planuje wspólną strategię rozwoju; przygotowuje programy dydaktyczne i edukacyjne. Reprezentuje także polskie ogrody botaniczne w międzynarodowych organizacjach związanych z ich działalnością, a w szczególności w International Association of Botanic Gardens (IABG) oraz Botanic Gardens Conservation International (BGCI).